In aanloop naar mijn oudejaars 2025 speel ik geregeld in Comedyclub Toomler in Amsterdam, perfecte plek om ideeen tegen een enthousiast publiek aan te stuiteren, en geregeld (vaak per ongeluk) nieuwe grappen te laten ontstaan. Onlangs was ik, vanwege de stapeling van ellende in Gaza en Donbas, in Washington en Den Haag, op zoek naar ‘goed nieuws’. Een voorbeeld dat ik gaf was dat een Poolse boer was opgegeten door zijn eigen varkens. Zwijnen, wellicht. Ik begrijp dat u dit in eerste instantie niet als heel goed nieuws heeft gelezen, en de nabestaanden van Zbigniew natuurlijk zeker niet, maar het beeld dat ik erna schetste was dat ik het te prijzen vind dat de beesten die wij houden om te slachten en te consumeren op enig moment kunnen vinden dat het wel een keertje mooi geweest is. En, aansluitend daarop, zelfs de rollen kunnen omdraaien. Hierop doordenkend en -pratend deelde ik met mijn publiek dat nogal wat grote varkenshouders in zeg Oost-Brabant na het lezen van dat nieuws een stuk minder rustig zijn gaan slapen. Ik bedoel, als je vlak bij je huis 30.000 biggen en varkens hebt opgesloten, realiseer je je hoe het eruit zou zien als ze echt boos op je worden. Of neem de Gelderse Vallei, waar het over kippen gaat, en als die met een paar honderdduizend tegelijk, en woedend, je tuinpad op komen struinen heb je toch een soort van probleem.

Natuurlijk, deze beelden ontstonden in mijn fantasie, maar dat ik het prachtig zou vinden als levende wezens – die wij alleen maar hebben om vet te mesten en te slachten, en/of om zoveel mogelijk eieren uit te persen – op enig moment tot revolutie zouden kunnen komen is helemaal waar.

En toen zag ik beelden uit de VS, waar grote tekorten aan eieren zijn ontstaan, omdat de vogelgriep om zich heen grijpt. De vogelgriep, waarvan de oorzaak door onze ‘minister van Landbouw etc’ bij trekvogels werd gelegd, terwijl het feit dát je tientallen miljoenen stuks pluimvee bij elkaar zet wellicht ook meespeelt. Maar ja, dat is natuurlijk een (vooralsnog aanvaardbaar) economisch model, terwijl die trekvogels, met hun besmettelijke ziektes, alleen maar voor hun eigen lol een beetje over de wereld heen en weer vliegen.

Sinds ik meer las over vogelgriep verontrust nieuws erover mij nogal. Het komt, vooralsnog vrij beperkt, voor dat er iets van op mensen overspringt. Maar wat er kán gebeuren als er een variant ontstaat die dat op grote schaal lukt is zo beangstigend dat je zou willen dat daar iets (meer) beleid tegen ontwikkeld wordt. In plaats van soms een ophokplicht, soms een paar honderdduizend kippen ‘ruimen’, en maar hopen dat het goed blijft gaan. In de VS zijn eieren, die daar niet in dozen van 12 maar van 48 gaan, nu op rantsoen. Want H7N9 waart rond. En als dat van mens op mens kan gaan overspringen, gaan we nog terugverlangen naar Hugo de Jonge en Sywert van L., als u begrijpt wat ik bedoel. Wat ik vooral bedoel: wij zijn niet de baas over andere levende wezens, en de natuur in ruimste zin. Wij zijn er onderdeel van.

Ik heb best veel energie. Er zijn zelfs mensen die me druk vinden, maar dat komt meestal omdat die me alleen op een podium zien, of van achter een radiomicrofoon horen, en dat zijn plekken/momenten dat ik de turbo nog wel eens wil aanzetten. Om mensen extra te raken, om ‘een zaal een beetje los te maken’. Verder ben ik eigenlijk een vrij rustige jongen. Echt.

Het is, realiseer ik me vaak, fíjn om veel energie te hebben, om genoeg energie te hebben. Dat geldt voor een mens, dat geldt zeker zo hard voor een land. Omdat zo ongeveer alles wat we doen – wonen, reizen, produceren, douchen na een stevige duurloop, een stukje sfeerverlichting – energie verbruikt.

Zo ongeveer mijn hele leven, op de oliecrisis van 1973 na, hadden we in dit land energie voldoende. Vooral natuurlijk omdat we grote delen van de bodem in het noordoosten van Nederland leeg trokken, waarna ze daar achterbleven met aardbevingen, scheurende huizen, diepe ellende en een groot wantrouwen tegen de overheid. Wat we niet met gas konden losten we op met immense hoeveelheden ruwe olie, vooral aangeschaft bij machthebbers in de Arabische wereld voor wie vrouwenrechten en democratie niet echt prioriteit hebben.

Ondertussen is, dat heeft u ook in deze krant kunnen lezen, de wereld nogal veranderd. Groningen wordt ruim, liefdevol en in hoog tempo gecompenseerd door NAM en Den Haag (sorry, stukje cynisme) en de voortdonderende klimaatcrisis gecombineerd met volstrekt onvoorspelbare geopolitiek maakt verstandig en duurzaam energiebeleid belangrijker dan ooit. Lijkt mij.

Ik had alleen buiten de krankzinnige politieke situatie in ons land gerekend. Waar coalitiepartijen op een van de meest spannende momenten in onze recente geschiedenis het kabinetsbeleid aangaande verdediging van Europa ondermijnen (aan de hand van een motie van Joost Eerdmans, dat is echt alsof je carriere-advies vraagt aan Harvey Weinstein), en waar de BBB en de PVV, respectievelijk een agrarische lobbybeweging en een vrij stuurloze eenmans-partij, grote invloed hebben op het klimaat- en daarmee op het energiebeleid voor de komende jaren.
Henk Vermeer, ik had het op deze plek eerder over hem, is vooral gek op ‘de pauzeknop’. Dat is een leuke vondst, en betekent vooral niks doen, niks veranderen, doorgaan op de ingeslagen weg. Een combinatie van conservatisme, angst voor verandering en het behartigen van eerdergenoemde agrobelangen natuurlijk. Want laten we eerlijk zijn: hoe groot is de kans dat de landbouw last krijgt van extreem weer, verdroging, natuurbranden, biodiversiteitscrisis of overstromingen vraagteken uitroepteken. Sorry, nog wat cynisme.

PVV en klimaatbeleid is een niet bestaande combinatie (u herinnert zich wellicht de shredder uit hun laatste verkiezingsprogramma). Ondertussen is NSC vooral bezig met de prijs van appelmoes en het niet-bestrijden van lobby in politiek Den Haag, en heeft de VVD eerder deze week haar eigen klimaatminister Hermans een bot mes tussen de schouderbladen geplant.

Terwijl het zo ligt: als je nu nog denkt dat het verstandig is (deels) afhankelijk te blijven van Amerikaans LNG of Russisch gas, in plaats van wind en zon en duurzaam in eigen hand te nemen, heb je een bord voor je kop ter grootte van het ego van D.Trump.

Ik heb nog meegemaakt dat de wereld er echt anders uitzag
Dat er waarheid was en inhoud en argumenten en feiten
Dat een kabinet niet was opgebouwd uit onderling verwijten
En dat het werd samengesteld uit mensen met ideeen en durf en visie, niet met rancune en afstand tot de arbeidsmarkt

Ik heb nog meegemaakt dat de Amerikanen onze vrienden en bondgenoten waren.
Dat je in Amerika alle woorden mocht gebruiken en alle boeken mocht lezen.
En als je een paar woorden gebruikte die echt te motherfucking ver gingen kwam er een sticker op de hoes van je elpee.
Ik heb nog meegemaakt dat Amerikaanse wetenschappers alles mochten onderzoeken en daarover publiceren. In wetenschappelijke tijdschriften die ik niet begreep maar de wereld en de mens wel een stukje verder hielpen.

Ik heb nog meegemaakt dat je zelfs als provinciaal politicus niet met je auto inreed op demonstranten die ergens voor staan.
Ik heb nog meegemaakt dat je als je wel inreed op demonstranten je door je partij ontslagen en door Justitie vervolgd werd.
Dat als je je eindscriptie had overgeschreven je op geen enkele manier meer serieus werd genomen.

Ik heb nog meegemaakt dat ik de opstelling van Ajax zag en het merendeel van de spelers kende
Dat Gerri Eickhoff ergens heenging en er dan binnen de kortste keren een aardbeving, modderstroom of dramatisch uitslaande brand was
Dat je als burgemeester echt niet in je auto de hand aan jezelf zou slaan, want daar had je mensen voor
Dat mijn moeder zich niet druk maakte over wat ze in huis moest halen om 72 uur te kunnen overleven, omdat ze op haar leeftijd blij is dat 72 uur overleven überhaupt nog n optie is

Ik heb nog meegemaakt dat mijn kinderen zich druk maakten over een proefwerk, of wat ze aan zouden doen naar een feestje, en niet over een door leidende politici en bijna alle grote bedrijven genegeerde klimaatcrisis die hun planeet steeds desolater maakt
Dat mannen die vrouwen kleineerden, bedreigden en als object zagen werden uitgelachen en uitgespuugd, en niet op een schild van politieke macht of social media invloed werden gehesen

Ik heb nog meegemaakt dat grote monden het niet altijd voor het zeggen hadden
Dat de bully’s van het schoolplein het niet verder schopten dan dat schoolplein
Dat je niet schaterlachend in het Witte Huis met de liar in chief op de foto hoefde
Dat chantage, bedreiging, belediging en het onthouden van noodzakelijke steun geen aanvaard politiek drukmiddel waren

Ik heb nog meegemaakt dat Nederland stond voor solidariteit met landen en mensen die het minder hebben. Veel minder. Echt veel minder.
Dat we samen werkten, hulp gaven, dat we stonden voor gerechtigheid en vrouwenrechten en vrijheid en kansen voor iedereen om te overleven op de plek waar je wilt zijn, de plek waar je bent
Ik heb nog meegemaakt dat een spandoek of een sticker of een logo op je t-shirt voldoende leken om de wereld te veranderen.
En dat een column van drie minuten voldoende was om je verontwaardiging van je af te schrijven
Maar dat is niet meer zo.
Er is veel meer nodig.

Ik heb n nieuw verhaaltje
Het is speciaal voor jou
Het lijkt wel lente: kijk die zon
De lucht is stralend blauw

Oke, genoeg getreuzeld
Voor soft gelul geen tijd
Ik neem je smack! bam! in your face!
Mee in de werkelijkheid

Hoe staat het met de wereld?
Kijk maar door het raam
Naast je staat een wit konijn
Venijntje is haar naam

De wereld is een tyfuszooi
Hoe meer ik ernaar kijk
Venijntje is, zoals dat heet,
Echt zwaar over de zijk

Ze wil n lief konijn zijn
Met oren zacht en groot
Maar als ze Donald Trump ziet
Denkt ze: maak m dood!!

‘Dat klinkt n beetje hard, Venijn’
Ze antwoordt ‘wat de fuk?
De wereld kan zo mooi zijn
Maar hij maakt alles stuk!’

Trump is n oranje clown
Regerend per decreet
Venijntje mompelt ‘steek die
zwarte stift maar in je …

Nou, Venijntje, rustig aan
Onthoud goed wie je bent
Ik heb jou verzonnen
En Trump is president

Ondertussen in Den Haag
Staat Schoof de pers te woord
Zijn bijzinnen zijn zinloos
Zijn mening ongehoord

Venijntje zit te kijken
Wat Dick zegt doet haar niks
Want waar het kabinet voor staat
Schrijft Wilders straks op X

Dat was n prachtig platform
Door Elon Musk vermoord
Seksisme en bedreiging
Noemt hij het vrije woord

Zijn kinderen zijn nummers
Zijn speeches nogal vaag
Hij heeft n kleine piemel
Maar n grote kettingzaag

Het grote geld bepaalt de koers
Flood the zone with shit
En wat ooit mooi of waar was
Delft het onderspit

Het maakt Venijntje woedend
Want schoonheid heeft ze lief
Verhef je stem dan eindigt dit
Verhaaltje positief:

Sta voor wat je liefhebt
Verzet je keer op keer
Dan overwint het goede
Want echt, wij zijn met meer

(Venijntje zit op Tiktok
Viral is haar wens
En als je kinky stuff wil:
Check haar Only Fans)

Soms droom ik wel eens van n kabinet, van bewindslieden, die dingen doen. Dingen gedaan krijgen. Bewindslieden die geen domme of onware of vijandige dingen beweren voor gulzig snorrende camera’s of aan dito talkshowtafels. Ministers die beleidslijnen uitzetten, visie hebben, de durf hebben om echte keuzes te maken, beslissingen te nemen. Soms droom ik zelfs van een minister van Landbouw die ergens in de buurt van één van de punten in de voorgaande opsomming terecht komt. U begrijpt: ik heb nogal wat slapeloze nachten, de afgelopen maanden.
Het gaat me niet om de persoon Wiersma, het gaat me denk ik om waar zij symbool voor staat. Iets dat we op veel beleidsterreinen zien, maar dat juist bij alles wat riekt of ruikt naar agro extra duidelijk is. En ook extra ingrijpend, omdat bijna alles dat in de agrosector gebeurt, of juist niet gebeurt, rechtstreeks invloed heeft op de leefbaarheid in ons land, op de staat van de natuur, op de biodiversiteit, op de kwaliteit en de hoeveelheid van ons drinkwater, op volksgezondheid zelfs.
We leven in tijden van rechtstreekse invloed van Big Agro op de politiek – ze zitten in het kabinet, de BBB-baas in de Eerste Kamer is hoofd van de pluimveelobby – dus een stukje belangenbehartiging lijkt me logisch en onvermijdelijk, maar er komt toch een moment dat weer traineren, weer verwijzen naar Europa, weer een extra onderzoek gelasten, weer hopen op een wetenschapper die iets beweert dat je kunt gebruiken om de huidige situatie niet te veranderen, echt niet meer kan.
Ik wil echt het cynisme in mijn 4 radiominuten tot n minimum beperken, maar dat wordt lastig want nu volgen wat zinnen over Dick Schoof. Die naam kent u. Hij is op papier minister-president van het kabinet-Wilders, en er komt een moment dat hij, zeg, drie zinnen achter elkaar gaat uitspreken die niet verdrinken in een oceaan van rammelende bijzinnen en mistige nuanceringen, er komt een moment dat hij ergens echt iets van gaat vinden, en dat zowel iets als ergens als echt dan n duidelijk verband hebben met wat wij de realiteit noemen. De werkelijkheid, die kent u nog wel, toch?
Maar eerst zit Schoof de Ministeriele Commissie Economie en Natuurherstel voor, de Commissie met die voormalig topambtenaar dus, negen ministers, twee staatssecretarissen, de commissie die ons land van het stikstofslot gaat halen. En het feit dat economie in de benaming van de commissie vóór natuurherstel staat hoeft vooralsnog niks te beteken natuurlijk.
En het mooie, voor die commissie, voor ons allemaal, is dat de oplossingen er zijn, dat dat stikstofslot een sleutel heeft, die er alleen maar even ingeduwd hoeft te worden. Waarna iets van politieke wil om de sleutel te draaien voldoende is, inderdaad. Het is mogelijk een agrarische sector voor je te zien die anders werkt, anders produceert. Extensiever. Met minder landbouwgif, of bestrijdingsmiddelen. En als u gewasbeschermingsmiddelen een prettiger term vindt mag dat natuurlijk ook, als we er maar minder van gaan rondpompen.
Even aside: als het lukt in een deel van Nederland nogal wat te verminderen in veeteelt, en in plaats daarvan komen er velden vol lelies, die inderdaad minder mest voortbrengen maar wel, wegens ruim bespuiten, de bodem- en waterkwaliteit ernstig doen verminderen, gaan we van de regen naar de giftige drup, en los je dus helemaal niks op.
Afijn, agrosector dubbele punt: minder kunstmest zou fijn zijn, vanwege genoemde bodemkwaliteit, maar ook omdat de productie van kunstmest taffes veel gas kost. Minder mest. Minder geimporteerd krachtvoer, minder soja, ik maak me sterk dat het oerwoud van Zuid-Amerika daar ook blij van wordt. Meer hagen en kruidenrijk grasland.
En wat ik ook niet wist maar nu wel: je zou die landbouw biologisch kunnen noemen, en dat is een Europees erkend, beschermd en gecontroleerd begrip. De toezichthouder heet Skal, maar dat hoeft u niet te onthouden.
En hoe gaan we de vele vele boeren die dit eigenlijk best zouden willen overhalen dit te doen: met omschakelsubsidies. Het meest logische zou zijn dat bedrag te halen uit alles wat we nu nog middels belastingvoordelen aan de fossiele sector gunnen, maar ook de mogelijke miljardensteun aan Tata, een bedrijf dat door de Indiase eigenaren net zo makkelijk afgeschreven kan worden, als het ze allemaal te ingewikkeld wordt, zou zomaar groen ingezet kunnen worden.
Ik droom wel eens van een land met zeg 20, 25% biologische landbouw. En het mooie is, het is binnen n paar jaar te realiseren, als de politieke durf en wil er eindelijk eindelijk eens is.
Prettige zondag.

De naam Vermeer was, zeker bij de cultuurliefhebber, altijd voldoende voor een glimlach, mooie beelden, herinneringen aan museumbezoek, gedachten bij een specifiek schilderij. Inderdaad, de Vermeer van Het Melkmeisje en Gezicht op Delft, een van de grootste Nederlandse schilders ooit.
Tegenwoordig, sinds een jaar of drie hebben we met een heel andere Vermeer van doen, die geheel andere gevoelens en gedachtes veroorzaakt. Ik spreek van de man achter Caroline van der Plas, door mij in mijn vorige oudejaarsvoorstelling als ‘het financiele wonder van de BBB’ neergezet. Daar zat inderdaad wat mild cynisme is, maar dat vulde ik aan met de mededeling dat hij niet zomaar op die invloedrijke plek terecht gekomen was, hij had hiervoor natuurlijk ‘jarenlang de boekhouding van de Blokker gedaan’. Inderdaad, niet waar, maar het gaf wel een beeld van hoe ik naar de heer Vermeer kijk.
Het mooie van zowel politiek als satire in volledige vrijheid bedrijven is natuurlijk dat ik dit soort dingen mag zeggen, en dat de heer Vermeer daardoor in het geheel niet gehinderd zijn heilzame werk in de Tweede Kamer en daaromtrent mag voortzetten. Korte aside: zolang politici maar niet rechters de schuld geven van hun eigen zwakke werk, en zolang politici maar nooit nooit zullen toestaan dat rechters daardoor bedreigd en beschimpt worden, blijft de democratie overeind. En inderdaad, dit ging niet over Vermeer, maar over Faber, van Weel, Wilders, Nanninga.
Vermeer wil onderzoek naar zowel Europese subsidies als Nederlandse financiele ondersteuning naar NGO’s, belangenorganisaties en lobbyclubs. Vooral bij dat laatste woord twijfel ik tussen smalend lachen en AAAAAAAAAH, want de baas ven de Senaatsfractie van BBB ís lobbyist (van de pluimveesector inderdaad), en je hebt ook niet heel veel fantasie nodig om de hele BBB als lobbyclub of belangenorganisatie van de agrosector te zien.
De BBB-website verduidelijkt waar Vermeer het over heeft: Zijn er specifieke programma’s gericht op klimaat, milieu of energie die vooral door activistische clubs worden benut?
En iets verderop: Nederlanders betalen zich scheel aan belastingen en heffingen, en ondertussen gaat er miljoenen euro’s naar organisaties die vaak een eenzijdige politieke of activistische agenda hebben.
U begrijpt, denk ik, wat hier staat. Er zijn allerlei milieuclubs en mensen die zich inzetten voor biodiversiteit en het behoud van specifieke landschappen, er zijn mensen die zich verzetten tegen miljarden aan fossiele subsidie, er zijn mensen die zich inzetten voor duurzame energie, er zijn mensen die zich luid en duidelijk uitspreken tegen dierenleed en slachthuis-hel, tegen het overmatig gebruik van landbouwgif (sorry, ‘gewasbeschermingsmiddelen’), er zijn heel veel mensen en omwonenden en actiegroepen en NGO’s zelfs die staan voor het algemeen belang, het belang van natuur en planeet die geen eigen stem hebben, en al die groepen, al die stemmen, zitten Vermeer en zijn sector alleen maar in de weg. En omdat de tegenargumenten op zijn moeten de Vlinderstichting en Schipholwatch en Natuurmonumenten op een andere manier worden aangepakt. Het is tijd om de sluiproute van publieke financiering naar activistische clubs te stoppen.
Henk Vermeer wordt ingehaald door de realiteit en reageert met een lelijk wanhoopsoffensief.

Eerder deze week sprak ik op een bijeenkomst over het grote geld en eerlijke belastingafdracht, georganiseerd door OxfamNovib en pakhuis de Zwijger. Een mooie plek om te spreken, maar ook raar omdat t daar de Zwijger heet. Ik bedoel: ik hou eigenlijk nooit mijn mond.
Dolf bij de Zwijger is toch een beetje alsof de NPO een tv-avond over ongewenst gedrag op de werkvloer laat presenteren door Victor Reinier en Ali B, maar ik dwaal af. Nu al.

Eigenlijk ging de avond over rechtvaardigheid, over solidariteit, over eerlijke verdeling van rijkdom en kansen, over een poging een systeem dat feitelijk best wel eerlijk en goed te verdedigen is – als je meer hebt en/of meer verdient draag je ook meer bij aan het grote geheel, de maatschappij – gewoon uit te voeren. Belasting te heffen op een plek en manier die redelijk is, aangevuld met wat ideeen die ook best eh chill zijn, en die heel veel geld kunnen opbrengen, geld dat hoognodig is in een tijd van toenemende ongelijkheid, van een beangstigend soort masculiene politiek.
Goed, nu u daarover begint: we leven in tijden van een succesvolle coalitie van populisme, radicaal rechts (en soms nog rechtser), gristenfundamentalisten en het grote geld. En dan hebben we het, voor de duidelijkheid, over mensen die de deur niet eens open zouden doen als de Postcode-miljoenenklapper aanbelde, want dat soort bedragen doen ze het allang niet meer voor. Dat soort bedragen is leuk voor de hardwerkende paupers, wij hebben het hier over offshore-multimiljardairs en mensen met een vermogen groter dan het BNP van een hardwerkend middelgroot land.
Op allerlei plekken in de wereld, de VS voorop, zien we dat populistische politiek zich vermengt met de belangen van het echt grote, het niet te bevatten grote geld. Aan de overkant van de oceaan hoef je de namen van Trump, Musk, Ramaswamy, Zuckerberg en Bezos maar achter elkaar te zetten of u weet waar het over gaat. Ze werken in decreten, ze staan voor drill baby drill, ze zien Groenland en Oekraine als een verzameling bodemschatten, ze zien Gaza als een onroerend goed opportunity, ze zien Europa als een lastige vlek op de kaart waar redelijkheid, je houden aan gemaakte afspraken en zelfs democratie nog gewoon voorkomen. Ze zien Putin, Orban, Melei, Nethanyahu, Meloni en Alice Weidel als medestanders. Oh ja, taxation-policies waarbij grote bedrijven en extreem rijke mensen nog minder belastingdruk gaan voelen zijn ze ook behoorlijk vóór.
In deze wereld, in deze realiteit, is het belang van eerlijke belastingheffing volgens mij groter dan ooit. Omdat het in geen enkele realiteit oke of zelfs rechtvaardig is dat het vermogen van miljardairs vorig jaar met 2 biljoen (een 2 met 12 nullen!) dollar steeg en er 4 miljardairs per week bijkwamen, omdat multinationals de rechten op hun eigen producten bij zichzelf terug kopen voor een bedrag dat verdomd dicht ligt bij de feitelijke jaarwinst, waarna er van die winst ongeveer niks overblijft, en er voor onze BelastingDienst niks anders opzit dan de jacht op toeslagenouders of een volgende groep slachtoffers zonder jurist en fiscalist maar weer in te zetten.
Is er ook nog goed nieuws, Dolluf?
Zeker, er komen 4 miljardairs per week bij. Als we dat doorrekenen: er zijn 8 miljard mensen op aarde, dus met dit tempo zijn we over 2 miljard weken (zeg 478 miljoen jaar) ALLEMAAL miljardair.

En erfenissen uitroepteken.
Toen ik mij verdiepte in de inhoud van de avond las ik dat Nederland aan de vooravond staat van de grootste overdracht van vermogen ooit. Door de vergrijzing wordt verwacht dat de komende 10 jaar ongeveer 230 tot 240 miljard euro in de vorm van erfenissen wordt doorgegeven aan volgende generaties. Als de VVD echt staat voor de hardwerkende Nederlander, als dit kabinet kan uitleggen wie of wat de ‘gewone Nederlander’ eigenlijk is en aansluitend voor die groep iets goeds wil doen is dít het moment. Belast overerving serieus en stevig, en heel veel geld kan terecht komen waar het nodig is.
En nee, Telegraaf-commentaar-schrijver, dit gaat niet over al die mensen die een erfenisje krijgen omdat oudtante Rita nog een rekening bij de Postgiro of de Amrobank bleek te hebben, dit gaat over alles dat in de vele tonnen, de miljoenen, de honderden miljoenen loopt. Geld waar de begunstigde helemaal niks voor doet, en het argument dat er al eens belasting over betaald is, is om de wetenschappelijke term te gebruiken ‘gelul’, want dit soort grote vermogens zijn juist vaak opgebouwd uit bedrijfswinsten van bedrijven met de bovengenoemde belastingmoraal, winsten op onroerend goed en overerving van de generaties hiervoor.
Wat is er mooier dan overlijden en daardoor heel veel bijdragen aan onderwijs, woningbouw, armoedebestrijding, klimaatbeleid, vrouwenrechten, gezondheidszorg?
Dit was een retorische vraag, maar ik denk dat u me begrijpt.

En nu zal ik weer zwijgen.

Als een groot bedrijf haar ‘jaarcijfers bekend maakt’ is dat vaak aanleiding voor een itempje in het journaal, wat beelden van een hoog weerspiegelend gebouw met het logo van dat bedrijf, wat wapperende vlaggen, wellicht nog wat frisse werknemers die uit dat pand de wereld weer betreden – meestal in een zonnetje, eigenlijk nooit in de grijzige nattesneeuwhagelmotregen waar we de afgelopen dagen geregeld mee geconfronteerd werden – en natuurlijk een gesprekje met de CEO. Bovengemiddeld vaak een witte man van tegen de vijftig, maar dat zal ongetwijfeld vanwege de kwaliteiten van de groep witte mannen van die leeftijd zijn.

Een paar dagen geleden zag ik zo ongeveer al het bovenstaande aangaande de Rabobank. Nettowinst over 2024: ruim 5 miljard euro. Waarna een betrouwbaar ogende man in beeld kwam, dat bleek ‘voorzitter van de groepsdirectie’ Stefaan Decreane. Hij sprak met onderdrukte vreugde over mooie cijfers, economische en geopolitieke uitdagingen en zijn bank als stabiele factor. En op de Rabo-website staat ook nog letterlijk hoe de bank bijdraagt aan ‘een duurzamere en gezondere toekomst’. Waarbij opgemerkt dat dit dezelfde CEO is die een paar maanden geleden op een immens spandoek ergens aan de Amsterdamse Zuidas werd afgebeeld met de tekst ‘Wanted: CEO van de Rabobank. Verantwoordelijk voor ontbossing. Schade 10 miljard euro’. Simpel gezegd: in Brazilie wordt nog steeds massaal ontbost, op die grond wordt soya verbouwd dat (ondermeer) als veevoer naar Nederland gaat, en Rabo investeert daarin. Volgens Greenpeace.

Rabo was natuurlijk ontstemd, gooide het op de integriteit, de persoonlijke veiligheid en het portretrecht van Decreane, maar verloor die zaak bij de rechter.
Ik denk dat het Greenpeace helemaal niet gaat om de zo te horen sympathieke Vlaming, ik denk dat het een poging is onder de aandacht te brengen dat wat de een investeringen noemt door de ander wordt gezien als de vernietiging van een onvervangbaar ecosysteem, dat wat de een ziet als zakelijke (en winstgevende) activiteit door de ander als afzichtelijk gedrag wordt beschouwd, als ecocide zelfs. Het probleem is alleen dat die investeringen (niet alleen van de Rabo, natuurlijk, maar van heel veel bedrijven en financiele instellingen) vooralsnog beschouwd worden als normale en zelfs verstandige economische activiteit. En zolang dat zo is verandert er niks. En moet je als Greenpeace zijnde wel grijpen naar een ludieke afbeelding van de Rabobaas als levensgevaarlijke cowboy, moet je als Milieudefensie zijnde weer naar de rechter stappen om fossielreus Shell tot meer actie te dringen, sta je als Extinction Rebellion de komende dagen met een (smeltende) ijsbeer op de Mariaplaats in Utrecht om een plek te creeeren waar mensen in gesprek kunnen gaan over de grote veranderingen op de planeet, de angst en onrust die dat oplevert, en de altijd weer grote vraag wat je zelf kunt doen. Moet doen.

Maar zolang CEO’s en CFO’s niet persoonlijk aansprakelijk zijn, en bedrijven zich hand in hand met hun teams van juristen (en blije aandeelhouders) kunnen verschuilen achter ronkende jaarcijfers en de genoemde weerspiegelende voorgevels is het verdomd moeilijk echte verandering te bewerkstelligen.

Nu mijn column JANSENPRAAT week na week aan invloed begint te winnen, is het hoog tijd voor een brief. Aan de op twee na kleinste regeringspartij.
Ik begin mijn brief aan de VVD met de aanhef Lieve, niet omdat er een stiekeme romance is ontstaan tussen de voorheen-liberalen en de snelst-sprekende stem van voorheen-links Nederland, nee, het is 14 februari en dat is afijn maak die zin lekker zelf af..
Oh ja, ik richt me niet tot de politiek leider van genoemde club, want ik denk dat ik haar glimlach die altijd zweeft tussen gemaakt vriendelijk en feitelijk neerbuigend gewoon even niet aankan.

Lieve VVD,
Nadat u zich in een vorige periode – val van het kabinet, verkiezingscampagne, kabinetsvorming – vooral druk leek te maken om migratie, inclusief verzonnen nareizigers en mede-verantwoordelijkheid voor Frau Faber op dat departement, staat u sinds kort weer voor de hardwerkende Nederlander. En de middengroepen. Dat laatste geloof ik omdat de laagste inkomens die vaak ook tyfushard werken over het algemeen weinig van u te verwachten hebben, om van mensen met een uitkering nog maar te zwijgen.
Terwijl u druk bent voor die middengroepen vergeet u weer helemaal de hoogste inkomens serieus te belasten, vergeet u helemaal vermogens serieus te belasten, vergeet u helemaal overerving serieus te belasten, vergeet u helemaal taxrulings en andere belastingontwijkingstactieken van grote bedrijven en multinationals aan te pakken. Vandaar dat ik een idee (inclusief motivatie) met u wil delen:
trek per direct de stekker uit dit wankele, zwalkende, naar rancune en incompetentie walmende kabinet, laat Schoof en zijn wallen weer verdwijnen in de top van de ambtenarij, stuur one trick pony Wilders terug naar X en de oppositiebankjes waar hij kan blijven fulmineren tot zijn haren van namaak-wit naar serieus grijs zijn geëvolueerd, laat de NSC imploderen tot de diep-conservatieve praatclub die het eigenlijk is, gun Caroline nog een zetel of drie, vier zodat ze kan blijven eisen dat er nieuw onderzoek naar iets komt – stikstof, mest, extreem dierenleed, de gezonde kant van BBQen, de realiteit voor mijn part – en ga met alle serieus te nemen politieke stromingen aan het werk.
En kijk voordat u dat doet om U heen: op veel plekken in de wereld heeft het grote geld, het echt niet te bevatten grote geld, de macht deels of grotendeels overgenomen. Natuurlijk is Trump met zijn tech-miljardairs het duidelijkste voorbeeld, maar zijn en hun invloed strekt al veel verder. De platforms van de mannen rond Trump bepalen al het politieke spel, in Europese landen. De AFD gaat al een grote overwinning behalen rechtstreeks gesteund door Musk, die ondertussen met Meloni in Italie afspraken maakt over satellieten en systemen, die zowel tegen de Europese afspraken ingaan als de macht over heel veel gegevens rechtstreeks bij hem legt. En voor wie denkt dat de Zuckerbergs&Bezossen van deze wereld voor Vrijheid van Meningsuiting staan: alleen als de mening hen uitkomt, anti-woke is, of rechts, of raakt aan masculiniteit en een soort jaren-50-moraal. Want Bezos bepaalt wat er wel of niet in de Washington Post staat, want de andere heren hebben er geen moeite mee alles te censureren wat de machthebbers in zeg Turkije en India en China niet goed uitkomt.
Als u, lieve VVD, mannen met serieus groot geld durft aan te pakken, houden ze nog meer dan genoeg over om lelijke auto’s te kopen of hun nieuwste vrouw te laten verbouwen, maar komt er heel veel geld vrij voor de dingen die echt nodig zijn. Simpel gezegd: het economisch beleid dat u voorstaat doet heel veel mensen best veel pijn, en levert vaak niet voldoende op; het economisch beleid dat ik voorstel doet een veel kleinere groep nauwelijks pijn, want die hebben al veel, heel veel, niet te bevatten veel. En bedrijven die zeggen te vertrekken als ze normaal belasting moeten betalen wijst u de deur met: voor chantage zwichten wij niet. Plus: in welke realiteit is het normaal dat een CEO 111 keer zoveel verdient als zijn laagstbetaalde personeel, hallo Ahold, hallo ASML, hallo Heineken!
En het resultaat: dat arbeid meer gaat lonen, meer dan vermogen bezitten of dividend binnentrekken. Dat de lagere inkomens, de hardwerkende Nederlanders, de middengroepen er allemaal op vooruit gaan. Dat er geld is voor natuurinclusief agrarisch beleid en voor kerncentrales, dat er geld is voor de IND en voor ontwikkelingssamenwerking, dat er geld is voor defensie en cultuur. Maar vooral dat u erin slaagt in dit land, en laten we hopen aansluitend in veel Europese landen, de macht van de gewetenloze tech-mannetjes, voor wie wij allemaal niet meer zijn dan flardjes algoritme in dienst van hun krankzinnige zelfverrijking, in te perken. Voordat het te laat is.

Laten we snel verder praten, groetjes, Dolf

Nu ik mezelf weer n wekelijke column opgelegd heb, zou t natuurlijk kunnen dat ik weer dagen- en slapeloze nachten-lang op zoek ben naar een onderwerp waar ik mn scherpe licht over kan laten schijnen, maar nee, het is te veel, er is teveel. De orgasmekloof, natuurlijk, Dilan Yesilgoz etcetera die een plan presenteert waarin het eindelijk eens over ‘de middeninkomens van hardwerkende Nederlanders’ gaat maar eigenlijk gewoon uitkeringsgerechtigden en iedereen die ontwikkelingssamenwerking een warm hart toedraagt wil fukken, en natuurlijk de comedian, danwel propagandist van het Israelische narratief, die in Amsterdam geen speelplek vond, waarna het ANTISEMITISME in hoofdletters weer onvermijdelijk werd rondgesproeid.

Maar nee, ik wil iets zeggen over vertrouwen. Of het ontbreken daarvan. Omdat wantrouwen volgens mij een deel van de oorzaak van de Toeslagenaffaire was, mensen werden niet vertrouwd, mensen werden als vermoedelijk fraudeur gezien, met alle vreselijke gevolgen van dien. Natuurlijk, de hele affaire werd verergerd door systemen met meedogenloze vinkjes, werd verergerd door het juíst aanpakken van mensen met een ingewikkelde achternaam of een oorspronkelijk buitenlandse nationaliteit, werd verergerd door werkwijzes waarin de menselijkheid en het menselijk contact zo ongeveer weggefilterd waren, waardoor het slachtoffers onmogelijk werd gemaakt weg te komen uit het web van valse beschuldigingen en toenemende financiele eisen. Beslagleggingen, uit huis plaatsing van kinderen, leeghalen van woningen, afijn, u heeft alle ellende wellicht meegekregen.

Erg genoeg, maar wat zou het fijn zijn als uit al die ellende lessen zijn getrokken voor de toekomst. En die toekomst is nu, inderdaad. Spoiler: daar is geen sprake van. Afgelopen zaterdag deed cabaretcollega Ruud Smulders in Spijkers met Koppen verslag van zijn jarenlange strijd met de Belastingdienst over (het terugbetalen van) coronasteun, het was een opeenstapeling van ellende (voor hem) en volstrekt koud, afstandelijk, formeel en afwijzend reageren van de dienst. Je krijgt boete op boete, je krijgt niemand aan de lijn, je ziet buiten je schuld een financiele schuld ontstaan waarvan je weet dat je die niet kunt betalen, behalve als je mensen om je heen hebt die je daarbij kunnen helpen. Ruud is geen domme jongen, maar hij kreeg brieven waar hij nu nog niet van begrijpt waar ze over gingen, en was vooral geraakt door de onmogelijkheid van contact leggen met de dienst, en de ene keer dat hem dat wel lukte, en de oplossing van alle problemen echt dichterbij kwam, werd er ‘een vinkje verwijderd’ en was de ellende binnen een week weer groter dan ooit. En was de betreffende belastingmeneer op geen enkele manier meer te bereiken.

Er is geen menselijk contact, iedereen zit klem in systemen, en er gaan per week ik denk honderduizenden brieven en aanslagen en aanmaningen en erger uit, die binnen die systemen wellicht kloppen, maar geregeld angstaanjagend zijn, of onbegrijpelijk, of beiden.

Case in point: ik ontving diezelfde zaterdag een blauwe envelop over mijn ‘voorlopige aanslag 2025’. Oke, daar kan ik mee leven. Ik werk hard, ik verdien best veel, ik betaal flink wat belasting. Ik ben namelijk geen multinational zonder ziel.

Ah, lees ik, het gaat over n ‘voorlopige teruggaaf’. Lekkerrr.
Althans: op de volgende regel staat ‘11.760 euro minder terug te ontvangen’, dus dat ga ik juist niet krijgen. Zal een voorlopige niet-teruggaaf zijn, dus.

Uitleg, in de volgende regel: ‘dit bedrag trekken we af van het aan u uit te betalen bedrag van de vorige voorlopige aanslag’. Ik kom nu in de situatie die in Engelstalige landen deep despair wordt genoemd, want ‘wanhoop’ is really niet voldoende.
Vooral omdat, en ik ga nu een paar regels citeren, dit de rest van de mededeling aan mijn adres was: ‘controleer uw gegevens goed. Is uw situatie veranderd of gaat deze veranderen? Wijzig dan uw voorlopige aanslag’. Mijn gedachte is: ik weet niet of mijn situatie gaat veranderen, ik bedoel, wat, hoe, welke veranderingen, over welke termijn hebben we het?

Dat zal de dienst aan haar bips roesten want de volgende regel is: ‘Geef de juiste gegevens door. Weet u die nog niet? Schat ze dan’. Dus ik mag veranderingen die ik nog niet ken omzetten in schattingen van ik weet niet welke gegevens, en, jazeker, ik kan een 0800-nummer bellen waarbij vermeld staat ‘U krijgt geen medewerker aan de lijn’.

Daarna volgt nog een paragraaf over verrekening, en als toetje: ‘hebben we al bedragen aan u betaald van de vorige aanslag? Misschien hebt u al teveel gekregen. Dat moet u dan terugbetalen. In dat geval krijgt u hierover een brief’.

Ik bedoel geloof ik twee dingen: ik heb een universitaire juridische opleiding, afgerond zowaar, en ik begrijp niet wat er in de brief staat. Gewoon, niet. En, als ik niet een bankrekening had met enig geld daarop, zou ik echt in de paniek schieten van een bedrag dat ik niet ga ontvangen gecombineerd met een bedrag dat ik misschien moet gaan betalen. Al naar gelang de volgende brief.

En ik krijg geen medewerker aan de lijn, uitroepteken.
De ondertekening is namelijk ‘de inspecteur’, dat ik niet ga denken dat de man of vrouw ook feitelijk een hartslag en een gezin heeft.

Als de politiek en de overheid graag wat meer vertrouwen willen van de burger, lijkt het me een heel goed idee de burger, de belastingplichtige ook, wat meer te gaan vertrouwen. En dat mede te uiten door begrijpelijke brieven, menselijk contact en het schrappen van dreigend klinkende zinnen en boetestapelingen bij kleine foutjes of vertraging in betaling.

Leuker kunnen we het namelijk wél maken. Wordt het voor iedereen makkelijker.