Het is vandaag 6 juli. Dat wist u vast al, maar omdat ik het best vroeg vind op de zondagochtend, en niet iedereen al zijn feiten dan al op een rijtje heeft, dacht ik het toch maar even te vermelden.

6 juli 2025, gewoon een datum, maar voor mij een speciale.
Op 6 juli 1935 namelijk werd aan de westkust van Ierland een babytje geboren, een meisje. Het zevende kind van Clare en James Dawson, hij een voormalig vrijheidsstrijder en nu super bij de politie, zij een zeer pittige vrouw uit de Brennan-clan. James en Clare waren mijn opa en oma, het babytje van toen, Aileen Enda, is mijn moeder. En viert vandaag dus haar 90e verjaardag. Ja, dat is best oud en ja, she is still going strong. Zoals ik in mijn nieuwe oudejaarsvoorstelling onthul: ze wandelt nog steeds elke dag zo’n drie uur, maar dat is ook omdat ze een heeel slecht richtingsgevoel heeft. En dan wil een vroeg ochtendloopje wel eens wat langer uitpakken. En mocht u nu denken: wat erg, dat ze verdwaalt en dat niet een van haar 4 goedgelukte zoons ingrijpt…! Nee hoor, ze wíl wandelen, ze wil in beweging blijven, sterker nog, als ik haar spreek, vaak laat op de dag, is ze vaak net van de hometrainer geklommen, zo’n ouderwetse fiets-hometrainer, waar ze dan nog even een half uur de benen op los heeft getrapt, I do not make this stuff up, lieve luisteraar.

Ik realiseerde me deze week dat mijn moeder zonder twijfel de vrouw is met wie ik het meeste tijd in de natuur heb doorgebracht. Heel lang geleden in een wandel- of kinderwagen, daarna op sandaaltjes of blote voeten, later vast ook op stoere stappers. Hoewel u stoer in mijn geval, en toen ik 11 of 15 was, wellicht niet als zodanig herkend zou hebben. Ik was wat mager in die jaren, en mijn verdere spiermassa moest zich ook nog ontwikkelen. Laat ik het zo zeggen: boven windkracht vier mocht ik van mijn ouders niet alleen bovenop een duin staan.

Ja, ik had twee ouders in die tijd, een moeder en een vader, het was een wat ouderwets gezin inderdaad. Wat verder geen problemen opleverde, behalve natuurlijk het feit dat mijn vader in eigenlijk alles de route bepaalde, omdat hij de weg wist, en mijn moeder waar nodig haar eigen paadjes vond. En dan heb ik het weer niet over de vrije natuur, want haar richtingsgevoel was vroeger zeker niet beter.

Aan de hand van mijn moeder, en al snel helemaal los en zelfstandig maar wel altijd voldoende dicht in haar buurt, heb ik uren, dagen, weken, maanden in de natuur doorgebracht. Simpel gezegd: mijn vader besloot waar we heengingen, welk bos, welk duingebied, welk strand, welk pad, welke heuvel, hij bepaalde waar de kleine Fiat stond en of en wanneer we die gingen terugvinden, en daarna mochten wij los. Ik liep naast mijn moeder op bospaden die oneindig leken, ik rende voor haar uit als het eerste duin in zicht kwam (en de wind niet te hard was), we waagden ons samen in de nog ijskoude branding (soms al eind april, altijd in de loop van mei) ergens in de buurt van Egmond of Bakkum, we hoorden samen hoe mijn vader vertelde hoe je twee soorten kiekendief van elkaar kon onderscheiden, en hoe je kon zorgen dat je op het laatste deel van de wandeling altijd wind-mee had.

Mijn moeder wandelt nu alleen nog maar in de stadsnatuur van de Amsterdamse Watergraafsmeer, ze mist de uitleg en blik van mijn vader, maar staat nog geregeld stil onder een grote boom, wellicht nog ouder dan zij, en kijkt dan om zich heen en omhoog met een verbazing en blijdschap die ik, haar zoon van 62, ook steeds voel als ik de tijd neem, een boom, een willekeurige boom, welke boom ook, rustig tot me te nemen.

Happy birthday mom!

Ruim 4000 kilometer hiervandaan is al 21 maanden iets gaande dat met geen pen te beschrijven is, op een plek waar alle menselijkheid verdwenen is, waar meer dan 56.000 mensen zijn gedood, waaronder zo’n 17.000 baby’s en kinderen.

Op 7 oktober 2023 werd Israel getroffen door een grote aanval door Hamas, een aanval die noch door de beste geheime dienst ter wereld, noch door een van de sterkste legers ter wereld werd voorzien, of tegengegaan. Ooit, als de huidige leiders van Israel gevangen zitten, of overleden zijn, zal wellicht duidelijk worden hoe dat ooit mogelijk was. Velen werden vermoord, velen werden ontvoerd, het was terreur, het was misdadig, het was traumatisch, het is een schandvlek die nooit meer verdwijnt.
En omdat die laatste zin zo waar is, en elk beschaafd mens dat ook vindt, sloeg Israel terug. En zijn we verzeild geraakt in de 21 maanden die ik hierboven heel kort beschreef, zijn er constante bombardementen van plekken waar burgers zich bevinden, zijn er ziekenhuizen en scholen en vluchtelingenkampen tot puin gebombardeerd, zijn er meer hulpverleners en zorgpersoneel en journalisten vermoord dan in enig conflict dat wij ons kunnen herinneren, wordt verhongering al ruim 4 maanden als wapen ingezet, en beschiet het IDF, volgens eigen zeggen het meest morele leger ter wereld, nu al wekenlang dagelijks wanhopige mensen die naar de plek toekomen waar ze van Israel naartoe moeten, om daar meel of water te halen voor hun verhongerende kinderen.

Al het bovenstaande weet u, als u het nog aankunt des avonds een journaal te bekijken.
Maar dan de lelijkheid van een deel van de Nederlandse politiek. Er zijn partijen die nog steeds, na die meer dan 50.000 onschuldige burgerdoden, tijdens die bewuste verhongering, etnische zuivering, poging tot genocide en, ik zeg het nog maar eens, bewust doodschieten van wanhopig-hongerende mensen, weigeren om Israel aan te spreken, te veroordelen, weigeren iets te doen dat iets zou kunnen veranderen.
Laat ik er twee regeringspartijen uithalen: zowel BBB als VVD waren er als de kippen (of blonde labradors) bij om zanger Douwe Bob te veroordelen omdat hij zondagmiddag zijn liedjes niet wilde spelen op een voetbalfeestje in Amsterdam. De reden was volstrekt duidelijk en geldig: er was met hem afgesproken: geen politieke of religieuze uitingen. Die waren er overduidelijk wel. Zionisme, flyers. Dus legde hij uit dat hij niet kon spelen, en vertrok.

Dat Dilan Yesilgöz aansluitend, terwijl ze leugens van nepjournalist Wierd Duk als bron gebruikt, letterlijk schrijft Kinderen wordt een optreden geweigerd om wie ze zijn: Joods, waarna ze het een dag later zeker niet minder erg maakt door voor die vuige aantijging geen excuses te maken, de bedreigingen die mede door haar post aan het adres van de zanger zijn geuit als ‘kennelijk’ neer te zetten, een stukje eigen slachtofferschap in te voegen (zij is ook wel eens bedreigd namelijk), geen enkele melding te maken van de organisatie van het voetbalfeest die de oorzaak zijn van alles dat er gebeurde, en daarna te verwijzen naar het Glastonbury-festival waar een heel boze zanger heel boze dingen over het IDF riep. Waar je van alles van mag vinden, maar wat hier werkelijk niks mee te maken heeft.

Overal wordt ANTISEMITISME geroepen, met hoofdletters. Dat dat bestaat is vreselijk, en kunnen en moeten we met zijn allen bestrijden. Daar sta ik naast de VVD, de BBB, mijn Joodse vrienden en alle andere beschaafde mensen. Maar geloof mij: alle politici, opiniebeinvloeders en nepjournalisten die dat doen, in die hoofdletters, willen gewoon geen gesprek voeren over waar het echt om gaat: de genocide, de bewuste verhongering, het uitmoorden van een volk. Ruim 4000 kilometer verderop. Terwijl wij toekijken, en de politiek weigert ook maar iets te doen. Dat hartverscheurende feit is waar het over zou moeten gaan.

Op een andere columnplek bedacht ik ooit de volgende vergelijking: als je een groot feest geeft, met heel veel overlast en rotzooi als gevolg, vind iedereen het volstrekt normaal dat je, na dat feestje (na de afterparty desnoods) die rotzooi netjes en volledig opruimt. En wellicht nog even een onbespoten bloemetje langsbrengt bij alle mensen die je van hun (nacht)rust beroofd hebt, terwijl jij en je vrienden helemaal losgingen op luide en niet door al teveel smaak gehinderde muziek. Drank/drugs in overleg. Om over onbeperkte hoeveelheden BBQ-vlees en zwarte rookwolken dienaangaande nog maar te zwijgen.

Mijn punt – toen, nu nog steeds – is dat wij ‘de industrie’, de agrosector, en nogal wat andere bedrijven ook, in het huidige economische systeem toestaan het heel goed te hebben (megawinsten, belastingvoordelen, compensatieregelingen), een continu doorlopend feest te vieren (aandeelhouders en bonusgraaiers lopen in polonaise naar de bank), maar ze op geen enkele manier vragen hun rotzooi achter zich op te ruimen. En die rotzooi, inderdaad, is uitstoot die gezondheid van omwonenden schaadt, die water, lucht en bodem vervuilt, die biodiversiteit vernietigt, die klimaatcrisis verergert.

Ik vind het oprecht onbegrijpelijk (en gekmakend) dat je, al ondernemende, grote gevolgen veroorzaakt voor het land waarin je onderneemt, haar landschap, haar inwoners en de toekomst, en daar nauwelijks tot niet voor verantwoordelijk wordt gesteld. En ik vind het dus even onbegrijpelijk dat de ooit-liberale partij, die na een uitstapje met anti-democratische Kremlinvrienden toch weer hoopt de grootste te worden dankzij haar goedgekapte en altijd minzaam glimlachende leider, blijft hameren op dat ondernemerschap, op het belang van die bedrijven voor ‘de economie’ en werkgelegenheid, terwijl ze zich op geen enkele manier rekenschap geeft van de gevolgen van op deze manier ondernemen, produceren, vervuilen.

En afgelopen week werd het nog erger. In een poging de klimaatcrisis enigszins af te remmen (en bedrijven aan te zetten tot een duurzamere vorm van ondernemen) zou de CO2-heffing worden ingevoerd. Zo ongeveer het laatste dat Sofie Hermans (van diezelfde partij ja) op haar ministerie zou kunnen gaan bereiken, nadat al haar andere maatregelen in een storm van PVV&BBB al waren weggeblazen. CO2-heffing, betalen omdat je uitstoot, gaat er niet komen. Omdat het CDA dat voorstelt (de zorg voor de schepping is lang geleden verdwenen in een zoektocht naar zetels), populistisch rechts daar natuurlijk in meegaat, en de VVD nu ook, omdat heffing ‘niet werkt zoals ze ooit is bedacht’. Of dat een leugen is? Ja, geachte lezer, want de heffing is nog nauwelijks toegepast, en zowel vrijstellingen als compensaties waren al wel aan de orde.

Omdat de VNO-NCW-lobby suggereert dat bedrijven die heffing niet op kunnen brengen, de energiekosten nu al de pan uitrijzen en dat bedrijven overwegen te vertrekken naar het buitenland (daar is zoals bekend niks aan de hand met het klimaat), buigt de politiek. Het is laf, het is kortzichtig, en het negeert volledig de (nabije!) toekomst waarin de economische kosten van klimaatverandering een crisis gaan opleveren waarbij 2008 en de corona-gevolgen verbleken. Maar CDA, VVD en de rest van rechts gaan voor een walmende knalfuif, en laten de rotzooi achter voor uw kinderen.

In onze onregelmatig verschijnende serie Wa’zegt ze nou?!, interviews met vrouwelijke bewindslieden (eerder Marielle Paul (Onderwijs) die een beloofd onderzoek naar de doorstroomtoets gewoon helemaal niet liet uitvoeren, dan krijg je er ook geen gedoe mee; Mona Keijzer (Wonen en nu ook Asiel), die haar normale combinatie van valsigheid en onwaarheden combineerde; en Sofie Hermans (Klimaat) die helaas op het laatste moment moest afzeggen omdat ze een roestig mes van haar eigen partij nog uit haar rug moest laten halen) vandaag Femke Wiersma.

Mevrouw Wiersma, Minister van Landbouw, was dat…

Oh, zeg maar Femke hoor, we gaan niet ingewikkeld doen!

Oke, eh..Femke, u bent van plan om de ondergrens van wat aan stikstof mag worden uitgestoten te verhogen, waardoor allerlei agrarische en andere activiteiten gewoon doorgang zouden kunnen vinden?

Ja, ik ben daar zelf heel enthousiast over, een heel klein beetje meer uitstoten op sommige plekken en heel Nederland gaat van het slot. Dat is toch was we willen met zijn allen?

Nou, de stikstofuitstoot is al heel lang veel te hoog en de natuur..

Ah, ja, de natuur, zullen we eerst zorgen dat iedereen te eten heeft en dat er huizen gebouwd worden, dan hebben we daarna genoeg tijd de natuur te redden. Ik reed net nog langs maisvelden, staan er prachtig bij, al zeg ik het zelf!

Uw eigen ambtenaren raden u dit beleid af.

Ja, daar zijn het ambtenaren voor, alle punten en komma’s netjes optellen en dan adviseren. Ik neem dat mee, maar ík beslis uiteindelijk.

Nou, u neemt dat advies niet mee, u negeert het.

Ja joh, negeren, meenemen, peteetoo petaato. Hihi..

Het maakt u vrolijk, dat uw eigen ambtenaren tegen zijn? Dat een kamermeerderheid tegen is, dat nogal wat organisaties in het maatschappelijk middenveld tegen zijn, dat de kans dat u door de rechter wordt teruggefloten aanzienlijk is, maar dat het dan te laat is voor alle ondernemers die met uw verandering van de ondergrens in de hand weer risico’s hebben genomen en investeringen hebben gedaan…? Het maakt u vrolijk dat de natuur verder verslechtert en dat de agrarische sector weer, jaren na de PAS-leugens van Bleeker, Koopmans en Samsom, een prachtige glimmende wortel wordt voorgehouden die binnen een jaar blijkt te bestaan uit een combinatie van stress, machteloosheid, dreigend faillissement, bijeengehouden door een jasje van Pfas?!

Nou, als u het zo zegt lijkt het allemaal wel heel heftig. Ik denk dat dit gewoon de oplossing is. En ik zag ook heel positieve reacties. Er werd ook gezegd ‘de BBB trekt het stikstofbeleid los!’, dat is toch machtig mooi?

Nou, dat was uw politiek leider van der Plas, die hoopt dat uw beleid en haar enthousiasme eind oktober nog voldoende plattelanders tot een BBB-stem zal bewegen.

Weet u wat ik zo fijn vind van al die WNL-talkshows tegenwoordig: die stellen dit soort vragen niet. Daar kun je gewoon je verhaal doen en lekker jezelf zijn. Zonder die realiteit de hele tijd. Heeft u nou helemaal niks positiefs?!

Oh ja hoor, wij wensen u heel veel succes met uw carriere na uw ministerschap, binnenkort. Dankuwel mevrouw Wiersma.
Femke!

Precies een week geleden kondigde ik op deze plek mijn kandidatuur voor het leiderschap van de VVD aan, en gaf gelijk wat mogelijke en hoognodige richtingen voor die partij. Beetje satire, tuurlijk, maar een hoop was (en is) gemeend. En wat satire betreft: het lijsttrekkerschap van NSC had ik geloof ik zomaar binnen kunnen hengelen #sollicitatie

Binnen enkele uren na het plaatsen van mijn column kwam er een verklaring van de politiek leider. Dat ze weer eens een andere richting insloeg, dat ze echt (nee echt!) niet meer met de PVV in enige zee zou gaan en, tot vier maal toe in de verklaring, dat haar partij ‘gaat leveren’.

Best opvallend was dat er helemaal niks over antirechtstatelijkheid en het overduidelijke racisme van de PVV in de verklaring stond, terwijl er (inhoudelijk) een hele hoop over GL/PvdA werd beweerd. Los van die op weinig gebaseerde beweringen (Timmermans zet de grenzen open, Timmermans juicht als bedrijven ons land verlaten etc) stond er, in de hele verklaring, in totaal en bij elkaar opgeteld, helemaal niks over het klimaat, en de crisis dienaangaande, in het stuk. NIKS. Het ging over bedrijven en economische groei en ondernemers, natuurlijk, maar het hele klimaat is een non-issue geworden. (Eh, mevrouw van der Plas, als u dit leest, een non-issue heeft niets met zusters in het klooster te maken, het is Engels).

Het lijkt er al een tijdje op alsof (populistisch) rechts heeft besloten: we hoeven er niks meer mee, dat hele klimaat. Het redt zich wel, laat ons gewoon mensen angst aanjagen met verzonnen stromen asielzoekers, laat ons ‘boze burgers’ begrijpen als ze het recht in eigen hand nemen, en laat ons verder vooral inzetten op ondernemerschap, op minder regels, op de vrije markt, op economische groei, op al die zaken die ons zo ver hebben gebracht. Inderdaad, in die laatste zin zat enig cynisme. Want, ja, al die groei heeft ons welvaart en soms zelfs welzijn gebracht, maar nee, het is absoluut niet verstandig daar nu (nog meer) op in te zetten, gezien de staat van de natuur en de biodiversiteit, gezien de nog steeds doorkolkende ontwikkelingen op klimaatgebied.

En toen zag ik, stukje research, Sophie Hermans (VVD-klimaatminister, dat is zo langzamerhand als een SGP-ouderling in een darkroom) én Dilan Yesilgöz varianten van het volgende verklaren: we moeten nu wel inzetten op economische groei, op meer vrijheid en minder regels voor bedrijven en ondernemers, anders kunnen we dat klimaatbeleid nooit betalen.

Dit betekent, feitelijk, dat bedrijven extreem veel energie mogen blijven gebruiken, dat uitstoot en vervuiling niet zullen afnemen, dat de zo regelloos mogelijke vrije markt nog meer gaat bepalen, dat de klimaatcrisis zal verergeren. En als we dan voldoende geld hebben verdiend, dán gaan we echt werk maken van klimaatbeleid. Het probleem is natuurlijk dat het nooit voldoende zal zijn.

Ik ben het ermee oneens, dat begrijpt u, maar ik vind het ook van grote kortzichtigheid getuigen, en vind dat het mensen die overwegen VVD te stemmen een werkelijkheid voorspiegelt die feitelijk niet kán bestaan, omdat we tegen de grenzen van de planeet aanknallen. Dat is wat deze voorheen-liberale partij ‘gaat leveren’.

Donderdagmiddag sprak ik, vol in de wind, voor het Ministerie van Buitenlandse Zaken. Er hadden zich vele honderden ambtenaren, diplomaten, beleidsbedenkers, medici en bezorgde burgers verzameld, met maar 1 vraag, 1 verzoek, 1 eis: Nederland, kabinet, spreek je uit tegen de voortgaande genocide, massamoord, etnische zuivering in Gaza en de bezetten Westelijke Jordaanoever. Neem, politieke, economische, juridische maatregelen tegen de daders, de staat Israel. De sit-in, voor de 75e keer, was beschaafd en emotioneel, vol van zowel medemenselijkheid als woede. De tien minuten doodse stilte aan het eind hoor ik nog…

De avond ervoor zag ik een flard Goedenavond Nederland: de zoveelste talkshow met een rechts geluid, want de NPO is zo bang ook maar ergens nog links te zijn, dat de Niemannen, Cockelmannen, Jort Kelders, Ongehoorden en Wakkere Nederlanders op tv de boel zo’n beetje hebben overgenomen.

Het ging over Goldband, een van de headliners van Zwarte Cross, die, na eerder ondermeer Hang Youth en Youp van t Hek, besloten hebben dat grootse festival bij Lichtenvoorde niet met een bezoek te gaan vereren, omdat ZC, geheel buiten hun schuld, eigendom zijn geworden van zogenaamde durfinvesteerder KKR. Een investeringsmaatschappij, met allerlei banden met het Israelische leger en de voortdurende kolonisatie van de Westelijke Jordaanoever.

Er zat n meneer die deskundige speelde en de zin zei ‘KKR, daar denken ze van dat ze investeren in leger-dingen in Israel’ en ‘als je heel goed gaat zoeken schijnen ze te investeren in datacenters onder de grond’, én ‘waar ik n beetje bang voor ben, en dat zie je nu ook al gebeuren, is dat ze tegen andere artiesten zeggen ‘als jij wel gaat dan doe je er dus aan mee’. Mmmmmh. Het is n combinatie van twijfel zaaien die nergens op gebaseerd is (ik quote: KKR is a US-based private equity firm with documented investments in arms manufacturers, Israeli surveillance firms, and companies advertising homes in illegal West Bank settlements) en volstrekt verzonnen beschuldigingen, over wie waarop wordt aangesproken, ongetwijfeld onder het motto het gebeurt niet, maar het zou kunnen gebeuren, en daarom mag ik er op NPO1 over liegen.

Oh ja, het publiek van ZC is volgens deze zelfingenomen, Dokter Clavan-achtige meneer, een groep boeren die Goldband niet gaat missen en op geen enkele manier geinteresseerd is in Gaza en Israel. Waarvan akte.

Er zat n meneer die presentator speelde en zei dat de winsten van ZC niet naar KKR gaan, en dus liet merken dat hij geen idee heeft wat investeren op dit nivo betekent, en ook: ‘als je het niet eens bent met KKR moet je niet parkeren bij Q-park en geen Becel gebruiken en niet bij Roompot overnachten’. Dit is dus de omdraaiing van ‘oh, oh…jij zet je in voor iets, maar dan moet je ook 100% deugen en niks doen of gebruiken waar enige twijfel over is, anders ben je hypocriet!’

Het is onwaar, natuurlijk, en vooral een poging om iedereen de mond te snoeren die zich wél durft uit te spreken, die wél pijnlijke keuzes durft te maken.

Maar het allerergst was Mona Keijzer, de vrouw die de woningbouw in Nederland weer volledig op peil heeft gekregen, en er nu dus om electorale redenen Asiel en Migratie bij gaat doen. Met ongetwijfeld wat flarden BBBoerenverstand en wat typisch Volendamse gastvrijheid voor buitenstaanders. Luister wat Keijzer deed, in drie, vier zinnen: ‘Weet je, ik vind dat je kunst en cultuur niet moet vermengen met politiek. Het is allemaal vele malen ingewikkelder in Gaza en Israel dan wat je op het eerste oog ziet, en ik vind het zo langzamerhand…dan gaat het over anti-zionisme, en ik vind dat het dan zo langzamerhand gaat lijken op anti-semitisme’.

Op de terechte vraag van de presentator of ze Goldband van antisemitisme beschuldige zei ze dat daar natuurlijk geen sprake van was, maar dat ze – de artiesten, de cultuursector dus – die zaken niet moeten vermengen.
Even kort: Keijzer wil niet dat wij politiek bedrijven, als cultuurmakers, maar we moeten wel, want de politiek zelf is er te laf voor.

Keijzer vindt het ingewikkeld in Gaza en Israel, en dat is het ook, maar anderhalf jaar van genocidaal geweld, verjagen van mensen, vermoorden van zorgpersoneel, hulpverleners, journalisten en getraumatiseerde kinderen plus een traject van geplande totale etnische zuivering is voor iedereen duidelijk. Maar daar had de nieuwe minister van een derde van het Asiel geen woorden voor over.

En daarna begint zij over anti-zionisme, laat dat doorschuiven naar anti-semitisme, en zegt daarna dat ze dat natuurlijk niet bedoeld heeft. Vals, lelijk, schandelijk en ongetwijfeld precies wat het Telegraafpubliek van WNL graag hoort.
Oh ja, daarna verzuchte ze nog ‘dat een overlevende van 7 oktober niet mee mocht doen met het Eurovisie Songfestival’. Ook weer slim gelogen, er waren nogal wat mensen die vonden en vinden dat een land dat bezig is twee miljoen mensen te vermoorden of verjagen niet met een vrolijk liedjesfestival mee zou moeten doen, dat had niks met de zangeres in kwestie en haar trauma te maken. Wellicht meer met de Israelische hoofdsponsor van dat Festival die onder de schuilnaam Maroccon Oil opereert.

Zondag trekken heel veel mensen weer een Rode Lijn door Den Haag. Keijzer zal er van alles van vinden, Schoof en Veldkamp zullen zich niet in het beeld herkennen, WNL zal weer een feitenverdraaiende deskundige op laten draven, maar ik weet zeker: wij zijn met meer uitroepteken.

Politici doen wel eens iets – niet aftreden terwijl het volstrekt duidelijk is dat ze dat wel zouden moeten, een coalitie aangaan met een verzameling extremisten met een hekel aan de realiteit – in het landsbelang. Ze worden, klaarblijkelijk, gedwongen tot dit handelen omdat het land (het volk!) hen roept. Hier sta ik, ik kan niet anders, zoiets.
Dat landsbelang is nu ook de reden dat ik besloten heb me kandidaat te stellen voor het leiderschap van de VVD. Ik zal de strijd aangaan met de vrouw met de altijd aanwezige en geregeld gekmakende minzame glimlach onder het motto (oranje-blauwe vormgeving!) Zo Kan Het Niet Langer.

U mompelt dat ik helemaal geen lid ben van de club van dixieland en ondernemersbelangen, en dat klopt, maar dat kan al geregeld zijn tussen het schrijven en het plaatsen van deze column. De VVD is, zeker op papier, een liberale partij, VVD-ers houden van debat en geregeld zijn ze ook op humor te betrappen, dus ik verwacht moeiteloos door welke ballotage dan ook heen te hollen.

Sidenote: collega Omtzigt werd laatst tot erelid van NSC gemaakt, dat voelt toch een beetje als een dooie mus in een mooi doosje, erelid worden van een club die binnenkort in elkaar stort. Alsof ze je een kortingsbon van de Bodyshop geven, of een seizoenskaart voor Vitesse.

Nee, dan de VVD. Het moet wat mij betreft echt afgelopen zijn met geflirt met de blonde God uit Venlo, niet alleen vanwege zijn onbetrouwbaarheid, zijn alleenheerserij en zijn gijzelen van elke vooruitgang in dit land met WE WORDEN OVERSTROOMD MET ASIELZOEKERS (wat natuurlijk op geen enkele manier zo is), maar gewoon omdat hij staat voor autocratie en niet democratie, omdat hij Rusland als vriend en Europa als vijand ziet, omdat hij genocide in Gaza steunt en omdat hij de pers, de rechterlijke macht en politici van andere partijen als bedreiging neerzet, in plaats van onderdeel van een vrij land.

Ik heb trouwens, leuke feitjes, net als mevrouw Yesilgoz een links verleden, inclusief actievoeren, ik heb ook een buitenlandse achtergrond, maar van mij mag u geregeld een schaterlach verwachten – van mij, van u – in plaats van de genoemde glimlach die naar het schijnt sommigen ertoe aanzet een schilderij van Thorbecke over haar goedgekapte hoofd te willen trekken. Maar dat gaan we niet doen, we blijven bij de inhoud uitroepteken.

Laten we gewoon en eindelijk die hypotheekrenteaftrek door de shredder halen en daarmee de woningmarkt en de verdeling van welvaart iets eerlijker maken, laat ondernemers zich helemaal een slag in de rondte ondernemen, maar laten we wel zorgen dat ze netjes hun belastingen betalen én dat ze niks doen dat vervuilt, vernietigd en omwonenden letterlijk (excusex le mot) verkankert, hallo Chemours, hallo Tata, hallo bollenkwekers en andere gifspuiters.

Echt, partijgenoten (voelt raar, maar landsbelang…): als we het Grote Geld een klein beetje aanpakken houden ze nog meer dan genoeg over om lelijke auto’s te kopen of hun nieuwste vrouw te laten verbouwen, maar staan we er écht voor de hardwerkende Nederlander, met zorg, onderwijs, OV dat rijdt, een woning en eerlijk inkomen. Want: Zo Kan Het Niet Langer.

Vorige week liep ik door een gang in het Tweede Kamer gebouw, overal om me heen zag ik verwijzingen naar de prachtige maar bedreigde natuur, insecten, bloemen, bossen, vrolijke varkens en bezorgde koeien, de aanduiding dat er Geen Planeet B bestaat, u begrijpt, ik was bij de Partij voor de Dieren.

Waarom? Ik moest daar even langs. Aan het eind van diezelfde gang zijn namelijk de burelen van de BBB, en daar was ik uitgenodigd. Om een podcast lang in gesprek te gaan met partijleider van der Plas, voor ‘BBBonje’. Het idee: van der Plas gaat in gesprek met mensen die het met haar oneens zijn, en andersom ook vaak. Niet geheel onterecht dus dat ze bij mij terechtkwamen. En omdat ik, hier en in mijn komende oudejaarsvoorstelling, pleit voor dat gesprek, het openstaan (juist) voor afwijkende meningen en emoties, nam ik de uitnodiging aan.

Het positieve nieuws: het was een prettig gesprek (oke, ik geef toe, de grote Theo van Gogh had het vast heel anders aangepakt), met Caroline (ja, zij mocht ook Dolf zeggen) is goed te praten, en ook Henk Vermeer die het eind van ons gesprek meepikte is niks mis als je het hebt over zonnepanelen op je huis en de diepere zin van de warmtepomp.

Het minder positieve, voor mij: ik hoorde vooral een herhaling van zetten/argumenten bij de agro-thema’s waar we natuurlijk over spraken. Export binnen Europa is geen export want in de VS noemen ze handel met 800 kilometer verderop gewoon binnenlands; Nederland heeft nauwelijks megastallen; de Nederlandse boer doet het op elk gebied zoveel beter dan vroeger, en ook beter dan zo’n beetje alle andere landen; de wereld schreeuwt om onze mest; iedereen is welkom op boerderijen en in de slachtsector, we hebben niks te verbergen.

Wat mij het meeste blijft bezighouden, ook na ons gesprek: hoe kan het dat de sector die volgens mij het meest te maken heeft met de gevolgen van de klimaatcrisis – hitte en droogte, extreem weer anderszins, afnemende biodiversiteit, de uitgeputte bodem -, hoe kan het dat de partij die zegt voor haar belangen te staan die klimaatcrisis zo weinig serieus neemt. Van der Plas zei letterlijk de zin ‘het klimaat verandert altijd…’, wat een argument zou moeten zijn voor slechts beperkt menselijk ingrijpen. En zeker geen maatregelen die bijvoorbeeld de agrarische sector zouden raken.

Ik geloof zeker dat het klimaat altijd al veranderde en zal veranderen, maar juist door menselijk handelen, industrialisatie, uitstoot etc. zijn die veranderingen extreem versneld. En dát lijkt me de reden ons handelen aan te passen.

Ik bedoel: kanker was er ook altijd al, maar omdat we onwaarschijnlijk grote inzet leveren tegen kanker, met onderzoek en preventie en behandeling, gaan er veel minder mensen aan dood. En over die vreselijke ziekte gesproken: Cor Pierik (BBB) vindt dat ‘eventuele kleine gezondheidsrisico’s van burgers’ afgewogen moeten worden tegen de maatschappelijke kosten van een verbod op pesticiden. Dan zou namelijk ons voedsel wat duurder kunnen worden.

Als je kinderen met leukemie rond Wapserveen in politiek debat als eventuele kleine gezondheidsrisico’s neerzet, zijn er volgens mij nog wat stevige gesprekken te gaan.

Er zijn allerlei dingen, geachte vroege luisteraar, waarvan ik vind dat je ze niet zou moeten doen. Duidelijke voorbeelden zijn een land en volk platbombarderen en uithongeren, om de restanten van dat volk daarna etnisch te kunnen zuiveren, óf een regering blijven steunen die dat al zeker anderhalf jaar doet en laat doen, maar laat ik me beperken tot de thema’s die we eerder in dit programma verwachten tegen te komen.

Ik vind dat je water en lucht en bodem niet zou moeten vervuilen, ik vind dat je geen gif zou moeten lozen en geen landbouwgif zou moeten spuiten, en al helemaal niet op plekken waar veel mensen in de buurt wonen (dat is dus ons hele land zo ongeveer) en ik vind dat je geen levende wezens – noem het vee, noem het productiedieren – zou moeten doden om een bepaalde consumptie op gang te houden.

Maar, en daarom begin ik er weer eens over, alle voorgaande activiteiten, zijn toegestaan. Of toch op zijn minst niet verboden.

Met alle voorgaande activiteiten kun je een uitermate dik belegde boterham verdienen, en je aandeelhouders ook.

Alle voorgaande activiteiten zijn economische activiteiten, en worden in die zin zelfs positief bekeken, want hoe meer economische activiteiten we ontwikkelen, hoe groter de kans op economische groei is, en dat is zoals u weet altijd reden tot vreugde in het NOS journaal en bij alle financiele instellingen van enig belang.

We zijn, denk ik, verzeild geraakt in een situatie waarin allerlei activiteiten die grote schade toebrengen – aan de planeet, de bodem, het landschap, de lucht en het water – activiteiten waarvan we letterlijk doodziek worden, zonder al teveel discussie worden toegestaan of zelfs gestimuleerd. En dan heb ik in deze column niet eens ruimte voor een minister van Landbouw etcetera die echt denkt dat het op allerlei plekken toestaan van kleine hoeveelheden extra stikstof ‘dit land van het slot gaat halen’, omdat ze gewoon te dom is om te begrijpen dat a heel veel kleine hoeveelheden weer een tyfusgrote hoeveelheid vormen en b het met de natuur kwa stikstofneerslag al zo lang zo slecht gaat dat alleen een serieuze en langdurige vermindering – beste Femke, ver-min-de-ring, dat is dus minder, weiniger, kleinere hoeveelheden, strenger en harder en serieuzer handhaven, zodat het zeg maar MINDER wordt –, dat alleen dat nog iets van positieve eindresultaten kan bewerkstelligen.

Ik ga, terwijl ik probeer niet in teveel schuimbekkende woede verzeild te raken, iets zeggen over JBS. Een multinational. Een zogenaamde vleesgigant. Doden, op dit moment, zo’n 128 duizend varkens, 13 miljoen kippen en 77 duizend koeien per dag.

Ik liet even n veelbetekenende stilte vallen. 128000 varkens, 13.000.000 kippen en 77000 koeien, per dag. En, ja dat is toegestaan, en nee, dat heeft op geen enkele manier meer met menselijke beschaving van doen. Omzet is 70 miljard, winst zo’n 2,5, maar u begrijpt ook wel dat dat niet voldoende is. Dus moeten ze naar de beurs, maar omdat ze in New York al jaren geweigerd worden (veroordelingen wegens corruptie, steekpenningen verstrekt aan zo’n 1800 politici in thuisland Brazilie, dat speelt hier mee), hebben ze nu bedacht een Nederlands bedrijf te worden, waarna ze alsnog de gewenste beurs kunnen betreden, heel veel geld binnentrekken, om daarna nog veel meer dieren te doden, nog veel meer Amazone plat te laten branden, nog veel meer schade aan planeet en klimaat te doen. En ja, dat mag.

JBS heeft een zogenaamd adres in Amstelveen, daar gaan ze zich vestigen, de twee broers die de hele hut runnen krijgen door aanpalende trucs 85% zeggenschap en de JBS BV kan zijn vernietigende en mensonterende werk op nog grotere schaal voortzetten.

Aside 1: ga er maar van uit dat geen enkele economische beleidsbepaler met een VVD-speldje op het revers hier ook maar op zoek gaat naar een strobreed om in de weg te leggen.

Aside 2: RABO, die u kent van een glimmend hoofdkantoor, van uw hypotheek en van vrolijke duurzame wereld-spotjes, werkt prettig samen met dit bedrijf.

Ik geloof dat we op allerlei plekken de economie, en de politiek, voorbij zijn. We hebben het over misdaad, ecocide, vernietiging. Maar ja, je zou het niet moeten doen, maar het mag wel.

Prettige zondag.

Acht dagen geleden liepen meer dan 100.000 mensen door Den Haag. Ik zag er vele duizenden van, ik sprak er tientallen. Ik werd geraakt, natuurlijk, door de omvang, maar ook door de reden dat mensen daar waren. Het niet kunnen, en willen, aanvaarden dat een paar duizend kilometer verderop een land wordt vernietigd, een volk wordt vernietigd. Dat we dat weten. Dat we (bijna) niks kunnen doen. En dat we merken dat onze regering er zo min mogelijk mee bezig is, dat een deel van de politiek Israel blijft steunen in alles dat het land doet. Omdat Hamas…., omdat 7 oktober…., omdat Israel het recht heeft…, omdat de gijzelaars…

Omdat we met zoveel waren, omdat we ons eindelijk en duidelijk en met zijn allen konden laten horen, was de sfeer positief. Ik bedoel daarmee dat het verdriet en de woede en het ongeloof voelbaar waren, maar dat de hoop zeker zo sterk was. En dan vooral de hoop dat Nederland nu (eindelijk, eindelijk) meer actie zou gaan ondernemen dan ‘stille diplomatie’, meer dan een ambtenaar met een ambassadeur laten praten, meer dan in EU-verband een onderzoek laten uitvoeren. We zijn nu een kleine 54000 (vierenvijftigduizend) doden verder zijn. En de volgende partijen stemden tegen een motie ter ‘onmiddelijke levering van humanitaire hulp aan Gaza’: PVV, VVD, BBB, JA21 en SGP.

Waarna de leider van de VVD ook nog in een wat wankel socials-filmpje ging uitleggen dat ze niet vóór deze motie konden stemmen, ‘omdat de veiligheid van de hulpverleners niet werd gewaarborgd’. Het zou me wat waard zijn als de VVD zich eindelijk, na anderhalf jaar wegkijken, realiseert dat die veiligheid nooit gewaarborgd kan zijn, net als de veiligheid van zorgpersoneel, journalisten en honderdduizenden ‘gewone Palestijnen’, omdat Israel een all out war voert, alles en iedereen wegvaagt die hen in de weg staat. En wat de juridisch correcte termen zijn (Genocide? Etnische zuivering? Massamoord?) boeit me niet, elk weldenkend mens vindt gewoon dat dat moet stoppen.

Terug in de trein schreef ik een tekst, Maybe when I wake, waarin ik me probeerde in te leven in iemand in Gaza. Iemand zoals u, iemand zoals ik. Dit is de vertaling:

Misschien word ik wakker en vliegen de vliegtuigen weer /
vallen de bommen weer /
trappen soldaten weer deuren in

Misschien word ik wakker en is dit huis er niet meer /
zijn mijn buren er niet meer /
is het laatste kleine marktkraampje er niet meer

Misschien word ik wakker en is de angst nog erger /
is de pijn nog erger /
is het missen nog veel erger

Misschien is het beter niet meer wakker te worden

Misschien word ik wakker en hoor ik vogels zingen /
hoor ik de oproep tot gebed /
hoor ik muziek uit Aisha’s open raam /

en hoor ik kinderen roepen en lachen, rennend over het strand /
achter de golven aan /
en nog een keer /
en nog een keer