Afgelopen woensdag had ik het grote genoegen een Boeklancering XL te mogen presenteren. Eigenlijk was het een vlammende lezing, ingeleid door mij met wat grapjes om de mensen scherp te maken, en aansluitend ook nog een dito interview. Jitske Kramer, antropoloog en spreker, bracht de Engelstalige versie van Tricky Tijden uit, en omdat wij samen zijn (het woord partner zult u van mij niet horen, ik vind dat nogal zaaddodend) kon ze mij lekker goedkoop boeken. En voelde ik, zoals vaker bij de dingen die zij doet, en ook bij mijn eigen voorstellingen trouwens, de emotie die leeft bij heel veel mensen. Over grote ontwikkelingen in de wereld, en onze nabije omgeving, ontwikkelingen waartegen mensen zich willen verzetten, maar vaak niet (meer) weten hoe.

Jitske duidt in het boek de tijd waarin we leven – liminaliteit, het ondertussen, wat was is niet meer maar we weten nog niet waar we uit gaan komen, laat staan hoe – en is heel kritisch op het (economisch) systeem waar bijna alle (politieke) beslissingen op gebaseerd lijken te zijn. Groei, winstmaximalisatie, aandeelhoudersbelangen, ik schrijf er ook wel eens over.

Bijna alle politieke partijen die de komende zeven weken druk doende zijn uw stem binnen te halen – middels glimlachende lijsttrekkers in pogingen-tot-talkshow, middels tv-spotjes en internet-memes, middels flyers en grote borden in het weiland – geloven in die economische groei, geloven in een systeem van geld en opbrengsten genereren, om met een deel daarvan dan aansluitend ‘mooie dingen voor de mensen’ te bewerkstelligen, werkgelegenheid natuurlijk, zorg en onderwijs en openbaar vervoer wellicht, en heel veel bij onze Amerikaanse vrienden ingekochte wapens om ons continent te beschermen. Het punt is alleen, of mijn punt in elk geval, dat dat systeem niet meer werkt, niet meer kán werken, omdat aan de ene kant bijna al die winst wegstroomt naar aandeelhouders en (erger nog) naar mensen die al zoveel geld, en macht, hebben dat het op geen enkele manier meer rechtvaardig is, en op heel veel manieren beangstigend. En het aan de andere kant volstrekt duidelijk is dat we de planeet volledig uitputten, dat we allerlei grenzen gaan overschreiden of allang overschreden hebben, dat we opmaken en leegtrekken en op ongekende schaal vervuilen (stikstof, Pfas, propamocarb in de Maas en lithium in de Rijn, extreem toenemende plasticsoep in oceanen omdat nieuw plastic produceren, en dan weer weggooien, ‘goedkoper’ is dan recyclen, u begrijpt, mijn column is te kort om tot een enigszins realistische opsomming te komen), het kan niet, het moet veranderen.

De meeste emotie werd veroorzaakt door een brief die Jitske voorlas, niet alleen aan politici, maar ook aan al die CEO’s en CFO’s die al het bovenstaande weten, en toch niet veranderen, aan iedereen die op enig niveau economie-onderwijs geeft, en níet een volledig nieuw en duurzaam systeem overbrengt: je kunt ‘purpose’ en duurzaamheidsdoelen en ‘people come first’ en allerlei andere mooie termen op je website zetten, maar als je niet verandert, als je niet handelt, als je niet oprecht kiest voor de planeet en de generaties na ons, als je gewoon doorgaat op de weg van winstmaximalisatie en groei, verandert er helemaal niks. En spreken wij u daarop aan, in niet mis te verstane bewoordingen.

Alstublieft, neem uw verantwoordelijkheid!

Als je even snel kijkt of luistert, als je niet verder komt dan geregeld de krant, de pushberichten op uw telefoon en zo nu en dan een talkshow (en dan alleen nog maar omdat iemand u had vastgebonden op een stoel voor uw tv, naakt en met een balletje in de mond, en die tv stond op SBS of RTL of wellicht zelfs NPO1, en u kon niet weg en u wilde helemaal niet kijken en u wilde schreeuwen maar dat verdomde balletje zat….sorry, sorry, sorry, ik deelde even een angstbeeld uit mijn leven met u, snel terug naar mijn column), afijn, als u op die manier nieuws consumeert kan ik me voorstellen dat u niet al te vrolijk en optimistisch door dit eerste septemberweekend rolt. Ik ga alle ellende niet opsommen, u weet er al van, maar het feit dat mannelijke leiders op allerlei manieren en op alle plekken proberen met geweld of de dreiging daarvan hun macht te vergroten, terwijl ondertussen Nederlandse mannen vrouwen belagen die staan voor hun eigen veiligheid, hun eigen vrijheid, hun eigen lijf en goed, geeft heel erg weinig reden tot optimisme.

En toch ga ik proberen dat toe te voegen, in mijn vier ronkende radiominuten op uw vroege zondagochtend. In Nieuw-Zeeland is besloten álle levende wezens, dus niet alleen de mensen, tot inwoners van dat land te maken. Waarmee de fijne eilanden opeens 695 miljard inwoners hebben. De campagne heet ‘Always be naturing’ en is vooralsnog níet bedoeld om alle koala’s, hokivissen en langszoemende insecten ook stemrecht te geven, maar wel om te wijzen op het grote belang van natuur, van biodiversiteit, van al die honderdduizend soorten, van al die miljarden levende wezens waarmee we een land, of de planeet, delen. Het is een manier om de realiteit weer te geven, een manier ook om niet alleen de politiek maar ook business leaders in ruimste zin mee te krijgen in alles dat nodig is om die biodiversiteit te behouden, om de balans in stand te houden.

Ook de Partij voor de Dieren, het zal u niet verassen, probeert de ogen van velen te openen voor hoe we omgaan met wat er is, op genoemde planeet, en hoe en waarom dat substantieel moet veranderen. In het verkiezingsprogramma wordt gepleit voor glazen wanden in stallen, slachthuizen en veetransporten. Zodat de dieren in kwestie daglicht te zien krijgen, ja, maar vooral zodat wij, allemaal, zien wat de veesector, de slachtsector, de vleessector eigenlijk behelst. Het is, ervan uitgaand dat Esther Ouwehand haar klassiekers kent, een duidelijke verwijzing naar een uitspraak ooit van Paul McCartney – die naast zijn activisme ook een stapel best aardige liedjes schreef, en zelfs zijn bandje vernoemde naar een niet-bestaande keversoort – ‘als slachthuizen glazen wanden hadden, zou iedereen vegetariër zijn’. Als je ziet wat er gaande is, kun je het niet meer níet zien, kun je niet meer doen alsof je het niet weet. En moet je je ertoe verhouden, zou het kunnen dat je andere keuzes gaat maken.

En dát is dan natuurlijk weer de reden dat agrolobby-club en leverancier van volstrekt wankele en onbetrouwbare ministers, de BBB, zich steeds luider verzet tegen dierenactivisten. Dat zijn over het algemeen mensen die het dierenleed en het systeem dat dat in stand houdt niet meer aankunnen, en zich dus met alle middelen daartegen verzetten. Actievoeren. Vastketenen. Blokkeren. Rechtszaken voeren. Mensen oproepen tot actie of boycot. Constant reuring veroorzaken. En dus probeert de BBB dat actievoeren – zeker als het de grens van wat legaal is kietelt of zelfs overschreidt – onmogelijk te maken, zelfs tot terrorisme te benoemen. Als we die glijdende schaal opgaan gaan harde protesten tegen zeg gifspuiten, Tata&Chemours-achtigen of voortdurende oorlogsmisdaden in Gaza natuurlijk binnenkort natuurlijk op dezelfde manier ingeperkt worden. Zeker nu de NSC er niet meer is om onze rechtstaat te beschermen. Sorry, stukje cynisme.

Ik zou optimisme verspreiden. Doe ik nog iets moois. Zanger en theatermaker Flip Noorman speelt nog tot eind november Animal Farm, zijn bewerking van Orwell’s klassieker. Dat kunt u nog gaan zien, of de mooie dubbel-cd plus boekwerk bekomen. In een van de nummers horen we waarom het zo’n goed idee zou zijn alle levende wezens serieus te nemen, echt te kijken naar hoe we met koeien en kippen en varkens omgaan. En ons gedrag daarop aanpassen:

Alle dieren van de aarde / aan de ketting, opgehokt / met teugels en met zadels / met de zweep en met de stok // breek uit jullie stallen / breek het schrikdraad en het touw / jaag de mensen uit de hallen / die op ons bloed zijn gebouwd / die op ons bloed zijn gebouwd…

Prettige zondag.

Op het moment van schrijven van deze column hebben we een kabinet, of eigenlijk hebben we nog een kabinet. Voordat u zich verslikt in uw ochtend-overnight-oats, we hebben niet nóg een kabinet, er is niet nog een kabinet bijgekomen, de heer Schoof heeft zich niet met een toevallig passerende populist weten voort te planten onder goedkeurend toeziend oog van Thomas van Groningen en een twee WNL-presentatoren, nee, ik bedoel: het kabinet is er nog. Toen NSC er nog deel van uitmaakte was het meen ik een rompkabinet, ik heb te weinig kennis van amputaties om te weten wat er fysiek nog van over is, maar dat ons kabinet in de Politieke Paralympics in een geheel eigen categorie valt lijkt me zeker. Met als belangrijkste gevolg natuurlijk weer dat de kans op een medaille daarmee behoorlijk groot is. Start het Wilhelmus maar vast in, zou ik zeggen.

Over prijzen gesproken: toen Minister van Landbouw etcetera Wiersma ergens voor de zomer haar nieuwe stikstofplannen aankondigde, was de reactie van haar wildbekrulde opperhoofd van der Plas juichend: de problemen werden eindelijk aangepakt, Nederland ging van het slot uitroepteken. De plannen werden nog uitgewerkt, zoals dat gaat, en zouden dan op enig moment naar buiten komen. Afgelopen woensdag waren de plannen nog steeds niet openbaar – het kabinet had het natuurlijk ook best druk gehad met weer andere tekortschietende excuses en uitvluchten bedenken voor het nog steeds niet optreden tegen de voortdurende oorlogsmisdaden, illegale bezettingen en pogingen tot verhongering of verdrijving van een heel volk door ‘een bevriende natie’ dik 4000 kilometer verderop – maar wel zei mevrouw Wiersma in het FD alvast dat ze zich gesteund voelde door de doorrekeningen van haar plannen, door ondermeer het Planbureau voor de Leefomgeving. Wiersma zei zelfs tegen de FD-journalist ‘zij vinden dat het goede plannen zijn’. Dat was voor het PBL reden om de plannen wel te publiceren, met de goedgekozen reactie dat Wiersma’s reactie aangaande de kwaliteit van haar plannen ‘niet op basis van de analyse kan worden geconcludeerd’. Dat is nette-mensen-taal voor ze heeft geen idee én ze blaat maar wat. Waarom? Nou, de plannen gaan dik 20 miljard kosten en leveren, volgens de onderzoekers, bijna geen stikstofwinst op. Omdat melkveehouders – groot-bijdragers aan de stof waar we over spreken – niets zien in de vrijwillige uitkoop, en omdat de zogenaamde ‘doelsturing’ betekent dat het terugdringen van de uitstoot aan de boeren(bedrijven) wordt overgelaten (als ze in 2035 het doel maar halen), waarmee de onduidelijkheid compleet is, er een grote ingewikkelde stelselwijziging nodig is en nergens staat wat er gebeurt als boeren (of de sector) de doelen niet halen. Maakt u deze laatste zin zelf cynisch af, svp.

Er was, eerder dit jaar, een taskforce stikstof, met een batterij aan ministers en staatssecretarissen en de minister-president zelfs. Na een aantal maanden van overleg en vergaderen in, naar ik aanneem, goede sfeer, kwam de heer Schoof, ik verzin dit niet, met de conclusie ‘het is erg ingewikkeld’. Waarmee zowel het analytisch vermogen van de leider van dit land, als het resultaat van alle pogingen tot samenwerking binnen het huidige wrakhoutkabinet duidelijk werden. Het lukt niet, ze worden het niet eens, ze hielden (en houden) elkaar in een wurggreep van doelgroepbelangen en opportunisme, waar nu campagnetaal nog bijkomt.

We zijn vooralsnog overgeleverd aan prutsers, maar volgende maand al zijn er verkiezingen.

Ruim een week geleden opende ik mijn theaterseizoen op een open plek in het bos, vlakbij Openluchttheater Caprera in Bloemendaal. Ik was onderdeel van het Walk On festival, bedacht door zanger, liedjesschrijver, bluegrass-afficionado én wandelgoeroe Tim Knol. Ik speelde vier keer, elke keer voor ruim 200 verse wandelaars. De plek was prachtig, het weer precies goed en ik had de vrijheid om werkelijk álles te spuien dat me te binnen schoot over wandelaars, hun kledingkeuzes, kleedjes en klapstoeltjes, de echtscheiding en/of burn out die ze wandelend aan het verwerken waren en hun mogelijk wankele belastingmoraal (dat ging dan alleen over mensen uit de regio die in een huis wonen met een hek en een toegangscode!). Maar natuurlijk had ik het vooral over de politieke en sociale werkelijkheid waarmee we te maken hebben, in ons land, en wereldwijd. Er zijn zeg maar dingen waarvan je niet kunt wegwandelen.

Ik deelde, los van een kritische blik op het huidige ‘kabinet’ een stukje uitleg over de absolute krankzinnigheid van doorgaan op de huidige weg van economische groei en meer vrijheid voor ondernemers, terwijl de planetaire grenzen elke dag verder worden overschreden én ondernemers nu al de vrijheid hebben om te vervuilen, vernietigen en personeel uit te buiten, om over dierenleed en aantasting van de volksgezondheid nog maar te zwijgen. Daarnaast ging ik in gesprek met VVD- en NSC-stemmers met (meestal) enige spijt-gevoelens, maar ook vertelde ik een diep-menselijk verhaal over een optreden dat ik zou gaan doen voor directie en middenmanagement van Jumbo, dat werd afgeblazen op het moment dat ik zei dat ik graag contant betaald wilde worden (en dan het liefst het geld in plastic zakjes) omdat ik het dan makkelijker in de koelkast kon bewaren.

Maar het opvallendst was dit: ik deelde een nieuw gedicht, eigenlijk een oproep aan alle politiek leiders – rechts, links, populistisch of christelijk gemotiveerd – om uit de maar voortgaande draaikolk van tweets, X-posts, one liners en gemakkelijke oplossingen voor de talkshowtafel te stappen, en op zoek te gaan naar menselijkheid, naar politiek met en vanuit het hart, naar solidariteit met al de mensen die in het huidige systeem ten onder gaan, omdat ze denken dat de politicus op tv het voor ze gaat oplossen, terwijl de sociale onrechtvaardigheid alleen maar toeneemt, empathie met al die mensen die ontheemd zijn of op de vlucht of woonachtig zijn in de laatste resten van wat ooit Gaza was.

Na elk optreden sprak ik mensen met tranen in de ogen, wat bij een comedy-show niet de normale gang van zaken is. Ik krijg steeds sterker het gevoel dat veel mensen, juist in de verhardende tijden die ik beschrijf, behoefte hebben aan menselijkheid, aan er voor elkaar zijn, aan weten dat de ander er ook voor jou is. En die ander kan die buurman zijn die jou, op leeftijd en slecht ter been, letterlijk overeind helpt als dat nodig is (de Stichting Burgerhulpverlening van huisarts Bernard Leenstra probeert dit te bewerkstelligen: als iemand even hulp nodig heeft niet de huisartsenpost of zelfs de ambulance inschakelen, maar iemand in de straat), maar evengoed de overheid die je bijstaat of zelfs beschermt op elke manier die nodig is. Het lijkt me, eerlijk gezegd, als politiek leider ook heerlijk, om uit de walm van Wierd Duks en Jack van Gelders te kunnen stappen, en als mens met mensen te praten, over menselijke oplossingen.

Het kan zijn dat ik er speciaal op let, of gevoelig voor ben, maar ik geloof dat iedereen het best vaak tegenkomt: stukjes menselijkheid, iets doen voor een ander, wat extra aandacht geven aan iemand die dat nodig heeft. Dingen doen voor een ander, gewoon op gevoel, en niet omdat je er zelf beter van zou worden. Dat je terugkomt van vakantie en je planten je meteen duidelijk maken dat de buurvrouw van 4 huizen verderop een paar keer per week is binnengelopen, met haar grote gulle gieter.

Dat ik met een los voorwiel inclusief heel erg lekke en versleten band de fietsenmaker verderop binnenloop, en dat hij, terwijl ik een mooi gesprek heb met zijn beste vriend (over ‘beroemd zijn’ en herkenning en reacties van allerlei mensen), er even snel een splinternieuwe binnen- en buitenband omheen-flanst (ja, dat is een werkwoord, flansen, althans, wel in de wereld van fietsenmakers). Ik ging ook nog op de foto met zijn grijnzende vriend, want ‘zijn vrouw is een echte fan van mij’. En ik vertrok dus binnen 15 minuten weer volledig mobiel.

Dat ik mijn moeder aan de lijn heb – negentig ondertussen, en dat zou je echt niet zeggen, want al die rimpels had ze 15 jaar geleden ook al – en dat ze vertelt over haar dagelijkse wandelingen (3 uur in totaal, ik verzin hier helemaal niks), en dat het weleens voorkomt dat ze, op een hoek, bij een kruispunt, even stilstaat om rustig om zich heen te kijken. Ze is negentig hè, ze heeft de tijd. En hoe vaak het dán voorkomt dat iemand haar vraagt of ze oké is, of ze wellicht verdwaald is? Waarop zij dan antwoordt ‘nee hoor, dank u wel, ik ben niet dementerend, ik ben gewoon heel oud’. Als ze me dat vertelt vind ik het zowel ontroerend, de behulpzaamheid en oplettendheid van mensen, als heel grappig. Meteen daarna hebben we het trouwens weer over het boek dat ze aan het lezen is, of de temperatuur die wat haar betreft nu wel weer een flink stuk naar beneden mag.

Waarom ik deze voorbeelden met u deel? Omdat ik geloof dat heel veel mensen – lezers van deze prachtige krant, stemgerechtigden ook – behoefte hebben aan meer menselijkheid, meer menselijk gevoel in de politiek. Ik denk dat ik niet de enige ben, die in een politiek leider emotie wil zien, twijfel, oprechte betrokkenheid. Ja, ze worden geacht te leiden, en ja, ze staan op de poster en de flyer en schuiven aan de talkshowtafel aan, maar ik zou zo graag minder one liners horen (laat staan posts op X), minder door een team van voorlichters bedachte tactiek en ingestudeerde zinnen (‘ik sta aan jouw kant’, ‘wij staan voor de hardwerkende Nederlander’, ‘we strijden tegen de islamisering’, ‘geef ondernemers meer vrijheid!’), minder hardheid, en meer menselijk gevoel. Menselijk gevoel, voor Gaza, voor ontheemden die op zoek zijn naar een veilige plek, voor mensen die de snelle maatschappij mentaal gewoon niet aankunnen, voor mensen die elke dag de stress van schulden of armoede voelen. Eigenlijk mensen precies zoals wij, inderdaad.

Het feit dat ik u (bijna) 4 weken niet toesprak op deze plek had volledig te maken met een stukje rust, een stukje herstel, een stuk vakantie aan mijn kant. Camper, Frankrijk, Vendee (doet me altijd denken aan Touretappes met vreselijke zijwind, waaiervorming in het peleton en klassementsrenners die tijd verliezen op een plek waar dat helemaal niet nodig was geweest) en de kust ten zuiden daarvan.

Ik sta, in die weken, grotendeels ‘uit’, hoef niks, heb geen deadlines, geniet van de omgeving, de zon, de hardloopkilometers en natuurlijk de allerliefste die het aandurft, weken met mij in een camper. Soms sta ik even ‘aan’, omdat mijn hoofd nou eenmaal zo werkt. Meestal levert dat poezie op – een gedicht over het gebrek aan menselijkheid in de politiek-anno-nu, voor mijn oudejaarsvoorstelling Ongekend, een liedtekst over tegen alle tegenslag in tóch optimistisch blijven – soms toch (uiteindelijk) een column. Over de onaanvaardbare politieke lafheid aangaande Gaza produceerde ik twee keer een JANSENPRAAT op de socials, maar ook mijn (geregelde) Trouw-thematiek kwam langs. Bij het binnenlopen van een dorp zag ik een bord met Terre saine – Commune sans pesticides. Zelf met mijn aujourd-hui minimale Frans begreep ik dat dat een verwijzing is naar gezonde grond, gezonde aarde, en dat dat bereikt wordt door geen pesticiden toe te staan.

De volgende dag las ik een artikel over de toenemende protesten in Frankrijk tegen het wel toestaan van allerlei pesticiden – ik noem het nogal eens landbouwgif, anderen liever gewasbeschermingsmiddelen – door Macron en de zijnen. Het lijkt er sterk op dat de regering is gezwicht voor sterke druk vanuit ‘de sector’, waarvan ik dan altijd weer denk dat die druk eigenlijk komt vanuit de bedrijven die de RoundUps, parathions en paraquats produceren. Want dat is een miljardenbusiness, want zij maken de boeren wijs dat het niet anders kan, want zij schermen met twijfelachtige rapporten en spelen in op angst aangaande voedselzekerheid. En als u denkt: er is een regeringspartij die al deze dingen ook doet, ja, dat klopt.

Het dorp was trouwens ook nog een Village Fleuris (ondertitel: ‘een nationaal label voor kwaliteit van leven’), overal bloemen en bloeiende planten en bomen, en alle bermen oogden ongemaaid. Prairie, noemden ze dat. Prettig voor insecten, natuurlijk, prettig voor het oog, goed voor kwaliteit van leven.

En juist vanwege dat laatste begrijp ik zo goed dat velen – miljoenen in Frankrijk, wellicht evenveel bij ons – zich verzetten tegen het huidige gifgebruik en –beleid. Omdat het op geen enkele manier te aanvaarden is dat de economische activiteit van de een – leliekweker, bollenboer – jouw gezondheid zo in gevaar kan brengen. We hebben als inwoner van een beschaafd land het recht daartegen beschermd te worden uitroepteken.

Afgelopen donderdag bracht deze krant me natuurlijk (ook) hoop: uitvinders in Groningen, met verheugende bedrijfsnamen als Croptimal en Doorgrond, werken aan een precisielandbouwapparaat dat zieke aardappelplantjes kan (helpen) opsporen (en meteen laten verwijderen) voordat ze hun ziekte verspreiden, en dat betekent weer dat er tot 90% minder bestrijdingsmiddelen nodig zouden zijn.

De politiek gebruikt de belofte van innovatie nog wel eens om verder niks te doen, in Ulrum en omgeving gebeuren gelukkig echt mooie dingen.

Stel je voor dat het donderdagochtend vroeg is, en Dick Schoof schrikt wakker. Van de ochtendkranten. Trouw, Volkskrant, AD en Telegraaf, in een grote plof van drukinkt, nieuws en propaganda op de glimmende tegels in de hal.

Schoof heeft geen zin, in al die kranten, hij heeft geen zin in weer foto’s van stervende kinderen in Gaza, hij heeft geen zin in weer columnisten die hem op de feiten wijzen, op zijn verantwoordelijkheid, op zijn plicht. En opeens denkt hij: ik stop ermee, IK STOP ERMEE, mijn gedraai en getreuzel en ge-helemaalniks, ik stop met mijn angst voor Wilders en mijn ontzag voor Yesilgoz en mijn medelijden met de resten van het NSC. En van der Plas kan helemaal in de walmende drijfmest wegzakken, met een beetje mazzel komt Henk Vermeer haar redden en verdwijnt ie ook in de stront, en kan die nep-minister van Landbouw, die namaakboerin op naaldhakken, dan een onderzoek aankondigen om te zien of ze zijn verdronken in een overschot aan mest, of dat de veestapel in Nederland in elk geval niet mag krimpen en dat zij dat persoonlijk in Brussel gaat regelen. Als iemand daar haar nog te woord wil staan althans. Denkt Schoof. En hij voelt zich bevrijd. Hij realiseert zich dat hij helemaal niks meer te verliezen heeft, hij is de slechtste minister-president ooit, van het wankelste wrakhoutkabinet in de geschiedenis van de mensheid. Het hangt van de ruzies, halve compromissen en gaffertape aan elkaar, aangevuld met onderling wantrouwen waar de gemiddelde doodgebloede relatie nog een puntje aan kan zuigen, en grotendeels samengesteld uit mensen die gewoon helemaal niks kunnen, behalve aan een talkshowtafel mild racisme verstoppen in glimmend populistisch inpakpapier. Het zogenaamde Mona Keijzer-principe.

En dus zegt Schoof in het debat tegen Wilders: moet u luisteren, koning van de peilingen, zolang u racistische verkiezingsposters verspreid, zolang u ministers levert waarbij vergeleken Sofie Hermans veel heeft bereikt, zolang u een Kamerfractie heeft die een combinatie is van mak stemvee en steeds-weer-absenten, zolang u denkt dat het steunen van genocide en etnische zuivering een goed idee is in uw kansloze strijd tegen een wereldreligie, wil ik u helemaal niet horen. Ga lekker campagne voeren op Urk!

Daarna zegt Schoof tegen SGP en CU dat ze geen enkel recht van spreken hebben over Israel en Gaza zolang ze middels Gristenen voor Israel op grond van een krankzinnig verhaal van een beloofd land in een heilig boek de steeds heftiger illegale kolonisatie van de Westbank blijven steunen.
Tegen Yesilgoz zegt Schoof: follow the money, Dilan. Nederland heeft meer investeringen en zakelijke belangen in Israel dan enig ander Europees land, spreek ze aan, die bedrijven en investeerders, namen en shamen, hop hop, en biedt gelijk even je excuses aan aan Douwe Bob die je voor de bus probeerde te gooien.
Ah, JA21 bij de interruptiemicrofoon, Schoof krijgt er steeds meer lol in: moet u luisteren, Eerdmans, ik heb geen zin in omfloerste antisemitisme-beschuldigingen en weer wennen aan een nieuwe bril, ga wat doen met uw leven, solliciteer als voorzitter van een speeltuinvereniging in Spijkenisse en hoop en bidt dat u de enige kandidaat bent. Wegwezen. En neem van de Plas en Vermeer mee alsjeblieft, zolang ik hier nog de baas ben ruikt het hier niet naar mest, maar naar eerlijkheid.
Schoof voelt, hij begrijpt er zelf ook niks van, menselijkheid opborrelen. In plaats van politieke tactiek, in plaats van de kool en de geit sparen en daarmee toestaan dat een volk wordt uitgemoord, hij begrijpt opeens waarom zoveel mensen de afgelopen 15 maanden gillend gek van hem zijn geworden.

Nooit vond hij echt iets, nooit durfde hij iets, hoe prominenter de wallen onder zijn ogen werden hoe zwakker zijn leiderschap. En elke keer, elke keer, als het over Gaza en Palestijnen en oorlogsmisdaden en etnische zuivering en geplande uithongering en dreigende concentratiekampen ging, kwamen er nog meer nietszeggende zinnen uit zijn mond, over stille diplomatie en historische banden en recht op verdediging en een ontboden ambassadeur. Terwijl de bombardementen met Nederlandse steun doorgingen, terwijl kinderen moeders vaders hulpverleners en journalisten vermoord werden, terwijl het IDF elke dag weer tientallen wanhopige mensen op zoek naar meel en water doodschoot.

En toen zei Schoof, op donderdag 7 augustus om half zeven ’s avonds: we verbreken alle banden met moordstaat Israel. Alle militaire banden, alle zakelijke banden, alle investeringen, alle tegoeden worden bevroren, we gaan de Palestijnse staat erkennen, en minister Veldkamp gaat morgen mee met de eerste voedseldropping. We droppen Casper samen met de 16000 kilo voedsel, aan een eigen parachute. Kan hij beneden de boel coordineren.
En de boodschap een Nethanyahu is deze: alle grenzen open, alle hulpgoederen toelaten, alle militaire actie per direct stopzetten.
Dat. Vandaag. Stel je voor.

Ik moet tijdens m’n vakantie helemaal geen columns schrijven, maar als je hoofd dreigt te exploderen is het toch beter van wel. Denk ik.

Terwijl de allerliefste&ik met n omgebouwde bus waarin sommigen een top-camper herkennen op goed geluk door Frankrijk rijden – omdat we vakantie verdiend hebben, omdat we allebei 11 maanden achter elkaar hard gewerkt hebben, omdat alles wat wij samen doen leuk en gelukkig makend is – blijven er in de grote wereld iets verderop dingen gebeuren die niet te bevatten zijn. Die woedend-makend zijn. Die bijna niet in woorden te vatten zijn. Die je je vertrouwen in de mens zouden kunnen ontnemen.

De massamoord slash genocide slash etnische zuivering slash verhongering in Gaza gaat door in een tempo en op een manier die nergens mee te vergelijken is.

Honderduizenden mensen worden door het Israelische bewind door een vernietigd land gejaagd, van een plek waar alles is weggebombardeerd en nu de tanks binnen komen rijden, naar een plek waar geen voorzieningen en geen huizen zijn, niemand kán wonen en de kans op bombardementen aanwezig blijft. Waarna het openlijk geuite idee van datzelfde bewind is dat iedereen die de komende maanden overleeft zich meldt op een plek waar een stad was, en nu niks meer, maar een kamp gebouwd gaat worden – naar we aannemen door Amerikaanse aannemers die in Irak ook miljarden verdienden met de zogenaamde wederopbouw – waar die overlevenden achter hekken geplaatst zullen worden om te wachten op wat komen gaat. Dat kan deportatie zijn, of alsnog verhongering, of een andere niet te bevatten misdaad tegen de menselijkheid.
En het kan nog veel erger. Al maandenlang worden wanhopig hongerende mensen beschoten op plekken waar ze zich van datzelfde Israelische bewind moeten melden voor water en meel. Elke dag weer worden tientallen mensen vermoord. Daar zijn beelden van. Getuigenissen. Bewijzen. Elke dag komen de mensen weer, want hun kinderen sterven van honger of dorst. Elke dag worden ze weer beschoten, en volgens artsen ter plekke spelen de oorlogsmisdadigers van het IDF een soort spel, de ene dag schieten ze vooral in het hoofd, de volgende dag in de borst, de volgende dag in het kruis. Vooral jongemannen gebeurt dit laatste.

En waar gaat ondertussen de ophef over: dat Ierse bands de durf hebben zich overduidelijk tegen het Israelische bewind uit te spreken, dat een Britse band zijn woede tegen de oorlogsmisdadigers van het IDF in wat te directe woorden weergaf, dat mensen in Engeland met een t-shirt tegen genocide lopen en gearresteerd worden onder de anti-terrorisme-wetten en dat de Nederlandse politiek het Palestijnse vrijheidssymbool, de watermeloen, wil omvormen tot steun aan terrorisme.
En dan komt de laffe vertegenwoordiger van ons dito kabinet, Casper Veldkamp, met zin ‘dat de oorlog in Gaza onmiddellijk moet stoppen’, een paar dagen nadat de EU te laf was ook maar íets te ondernemen. Waarna Israel voordat de inkt van de verklaring van Veldkamp droog was al had uitgehaald met de bekende retoriek: ze ‘staat los van de realiteit’, en al het geweld, al de onmenselijkheid, is de schuld van Hamas.

Niemand weet waar Israel zich wat Veldkamp en de zijnen betreft aan zou moeten houden, en iedereen weet dat er geen enkele reactie of sanctie tegenover staat als Israel dat niet doet. Spoiler: dat gaan ze ook niet doen. Nethanyahu en iedereen daaromheen zijn leugenachtige gecorrumpeerde oorlogsmisdadigers, waarvan we alleen maar kunnen hopen dat ze heel binnenkort heel langdurig zullen branden in de hel.

Ik citeer om allerlei redenen niet vaak een lid van het Belgische koningshuis, maar we zijn getuige van ‘een schande voor de mensheid’. En de kans dat onze koning van zich laat horen is ongeveer nul, want het schandalige kabinet-Schoof laat liever een volk uitmoorden dan zijn nek verder uit te durven steken dan een verklaring zonder enige consequenties.

Pfffffffff.
Laat je vertrouwen in de mens niet ontnemen.
Blijf je mond opentrekken.
Laat je de mond niet snoeren.
Spreek je politieke partij aan.
Trek elke dag de rode lijn.
Protesteer tegen de watermeloenwet.
En denk aan het meisje dat tegen een dokter van Artsen zonder Grenzen zei ‘ik hoop dat er een hele grote bom op Gaza valt, zodat we allemaal in een keer dood zijn. Dat is beter dan zo langzaam vermoord worden’.

Stel je voor dat je vanochtend wakker werd, de krant lag op de mat, want de Trouwbezorger hoort tot de beste van het land. De koppen op de voorpagina zijn diepe zucht-opwekkend, advertenties negeer je, de column op de achterpagina is altijd de moeite waard.

Stel je voor dat je wakker werd op een plek, ruim 4000 kilometer verderop, waar al heel lang geen krant wordt bezorgd. Vooral omdat de bezetter bijna alle journalisten heeft vermoord, maar ook omdat er eigenlijk geen huis meer overeind staat. Na 20 maanden van voortdurende bombardementen, waarbij geen huis, geen appartementenblok, geen school, geen winkel, geen kliniek, geen ziekenhuis en geen moskee werd gespaard. Geen vluchtelingenkamp ook, hoewel de plek waar je wakker werd die naam eigenlijk niet mag hebben. Het zijn ruines van huizen en gebouwen, waartussen mensen plastic hebben gespannen. Om een plek te creëren voor hun gezin. Hier en daar staat een wankel tentje, hier en daar durven mensen nog in kelders of andere restanten van gebouwen te verblijven.

Je sliep weinig, en werd wakker met honger. Er is eigenlijk geen eten meer, en nu het juli is worden de dagen warmer en warmer, en neemt ook de dorst toe. Je krijgt je lijf nauwelijks opgericht, na een nacht op karton en steen, je linkerbeen protesteert het hardst. Er zit een stuk metaal in, van het bombardement in april, dat je dochter Janna niet overleefde. Je voelt de tranen en de woede en het allerdiepste verdriet, maar schudt ze weg, het kan niet, het mag niet, je bent de vader van het gezin, de man in huis, je moet eten gaan halen. Basir, die zijn zusje het allermeest mist, wil met je mee, maar je zegt dat hij op mama moet passen, en op Aziz en Amani en kleine Milla. Basir begrijpt het, als jij weg bent, als jij niet meer terug komt, is hij de man in huis. Hij is 13.

Stel je voor dat je op de plek komt waar je van de bezetter naartoe moet, omdat daar eten is, en water. Er zijn honderden misschien wel duizenden mannen en jongens als jij, allemaal vol van honger en wanhoop. Er zijn ook vrouwen, want als er geen man meer in huis is, als er geen man of vader of broer meer in leven is, dan ga je. Je kinderen moeten eten, je buurvrouw ligt op een matras onder een afdak en kan niet meer lopen.

Stel je voor dat je daar, tussen hekken en schreeuwende soldaten, wordt geslagen, met traangas wordt opgejaagd, wordt beschoten. Stel je voor dat je, als je vlucht, mannen op de grond ziet liggen, bloedend, stervend. Mannen als jij, die niks anders deden dan eten zoeken voor hun kinderen, hun vrouw.

Stel je voor dat je terugkomt, en de blik van je vrouw ziet, de blik van je kinderen. Hun verdriet en hun liefde.

Stel je voor dat je minister bent, 4000 kilometer verderop, en dit allemaal weet. En je toch op geen enkele manier uitspreekt. Omdat je te laf bent. En soms ANTISEMITISME! roepen electoraal meer oplevert.

Het is niet voor te stellen.