Wekelijks prijs ik me gelukkig met deze prachtige plek in Trouw, met het voorrecht me uit te mogen spreken, en wellicht zo nu en dan wat (nieuwe) gedachtes in uw hoofd te planten, geachte lezer. Nog mooierder wordt het als ik brieven van lezers ontvang, via de hardwerkende opinieredactie. Afgelopen week kreeg ik er meerdere, en alle schrijvers vonden iets van het feit dat ik me vorige week over het geloof uitsprak. Laat ik herhalen: ik heb respect voor elke religie, en iedereen die daarbij wil horen, iedereen die gelooft, én ik heb er heel veel moeite mee als iemand zijn/haar geloof gebruikt om het leven van anderen te beinvloeden. Of (politieke) beslissingen te nemen die volgens mij tegen gezond verstand, of menselijkheid zelfs, ingaan. Dus: een imam die beweert door zijn religie tegen homoseksualiteit te moeten zijn zal mij altijd tegenover zich vinden. En een christelijk politicus die de bijna twee jaar durende genocide door Israel, als reactie op de onmenselijke aanlagen van 7 oktober 2023, blijft steunen, en zelfs vindt dat we Israel wat minder fel moeten aanpakken, zal mij ook altijd tegenover zich vinden.

Dus waar ik vorige week schreef ‘ik geloof niet, ik denk liever zelf na’, bedoelde ik dat als kritiek op dit soort wanstaltige denkbeelden, begreep ik natuurlijk heel goed dat heel veel mensen die geloven ook zelf nadenken, en herkende u wellicht zelfs een stukje satire. Dat laatste is namelijk ook mijn vak.

Geloven, ook los van religie, blijkt nogal eens te betekenen dat je iets voor (absolute) waarheid aanneemt, terwijl ik denk dat je ook moet blijven nadenken als dingen erop wijzen dat die waarheid wel eens niet zou kunnen kloppen. Dat laatste zou tot je kunnen komen door wetenschap, door journalistiek, door debat, door een open gesprek met een andersdenkende. Als echter je geloof absoluut is, zou het dus kunnen dat je homo’s toch als minderwaardig blijft zien, zou je kunnen denken dat Israel echt het aan de Joden beloofde land is, en mag het IDF dus alles wat daarbij hoort schoonvegen. Uithongeren. Tot real estate opportunity bombarderen. En dan vindt je mij dus, wederom, tegenover je. Het geloof is prachtig, maar niet heilig. En absolute waarheden bestaan niet. Of nauwelijks.

Als ik het nog iets breder mag trekken: ik denk dat er heel veel mensen in ons land zijn die echt geloven dat heel veel problemen worden veroorzaakt door asielzoekers, statushouders, vluchtelingen en nieuwkomers anderszins. Ze geloven dat omdat een deel van de politiek dat jaar na jaar herhaalt, in steeds hardere bewoordingen. Ze geloven dat omdat het klopt dat er te weinig woningen zijn, en dat er ook wat mensen uit voornoemde groepen zijn die een dak boven hun hoofd behoeven. Als dan de politiek – van Wilders tot Keijzer, van van der Plas tot Yesilgöz – dit (en andere problemen) maar blijft verbinden met die groepen, is het volstrekt logisch dát mensen dat geloven. Ook al omdat de andere oorzaak-gevolg-constellaties veel ingewikkelder zijn. En ja, als ‘de politiek’ dit dan niet gewoon even oplost, dan borrelt de woede op, dan vliegen de stenen door de lucht en laaien de vlammen op. Wapperen de foute vlaggen.

Niet alleen maar geloven, maar zelf nadenken, ik blijf ervoor!